sobota,
Władysław Gnyś
1 września mieszkańców Żurady obudził ryk silników. Niebo było czarne od niemieckich maszyn. Nagle na ziemię spadł samolot. Za chwilę drugi. Obydwa stanęły w płomieniach. Były to pierwsze zestrzelone samoloty z czarnymi krzyżami w tej wojnie.
Władysław Gnyś urodził się 24 sierpnia 1910 roku w Sarnowie. W 1931 roku rozpoczął służbę w Wojsku Polskim. Dwa lata później ukończył kurs pilotażu w Grudziądzu i został przydzielony do Eskadry Myśliwskiej 4 Pułku Lotniczego w Toruniu. W tej jednostce, 11 maja 1935 roku, uczestniczył w groźnym wypadku lotniczym. Podczas ćwiczeń zespołowych zderzył się z drugim samolotem. Zdołał wtedy wylądować z odciętym prawym podwoziem. Za ten wyczyn został odznaczony brązowym Krzyżem Zasługi. Drugi z pilotów, porucznik Dionizy Durko, w wyniku katastrofy poniósł śmierć. W okresie poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej Władysław Gnyś służył w 121 Eskadrze Myśliwskiej w Krakowie.
Wczesnym rankiem 1 września 1939 roku na rozkaz dowódcy dywizjonu, kapitana Mieczysława Medweckiego, wystartował do lotu bojowego z lotniska w Balicach. Klucz kapitana Medweckiego rozpoczął start akurat w chwili, gdy nad Balice nadleciały niemieckie bombowce Ju 87. Wywiązała się walka. Dowódca dywizjonu został zestrzelony, a Gnyś odskoczył od przeważającego liczebnie wroga. Samodzielnie kontynuował lot, poszukując niemieckich bombowców. Kilka minut później w okolicach Olkusza zobaczył niemieckie Dorniery Do 17E. W krótkiej walce zestrzelił dwa samoloty, które spadły na ziemię w miejscowości Żurada. Władysław Gnyś oficjalnie jest uznawany za pierwszego pilota, który zestrzelił niemiecki samolot w okresie II wojny światowej.
Po kapitulacji armii polskiej Gnyś służył w lotnictwie myśliwskim we Francji, a następnie w Anglii. W 1944 roku został zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą nad Francją. Po przymusowym lądowaniu dostał się do niewoli. Mimo odniesionych ran zdołał jednak z niej uciec. Po zakończeniu wojny wyemigrował do Kanady. Polskę odwiedził dopiero w 1996 roku.
Pod koniec swojego życia nawiązał kontakt z Frankiem Neubertem – niemieckim pilotem, z którym walczył w 1939 nad Balicami. Neubert zestrzelił wtedy samolot kapitana Medweckiego. Gnyś i Neubert prowadzili ze sobą korespondencję, kilkukrotnie się spotkali. Pierwsze spotkanie miało miejsce w 50. rocznicę wybuchu wojny. Obecnie znajomość kontynuują ich dzieci.
Władysław Gnyś zmarł 28 lutego 2000 roku.
