Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
piątek,
Ostatni partyzant Ziemi Mławskiej
Porucznik Wacław Grabowski „Puszczyk” był dowódcą ostatniego oddziału niepodległościowego podziemia na północnym Mazowszu.
Urodził się 10 grudnia 1916 roku w Krępie. Jego rodzinna miejscowość leży około 10 kilometrów od Mławy. W trakcie nauki szkolnej udzielał się w harcerstwie. W roku 1939 zdał tzw. dużą maturę w liceum w Mławie. Jako ochotnik walczył w kampanii wrześniowej. Uczestniczył w ostatnich walkach w rejonie Kocka. Uniknął niewoli i powrócił w rodzinne strony.
Od początku włączył się w działalność konspiracyjną. Był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej w obwodzie Mława. Używał pseudonimu „Puszczyk”. Rejon Mławy został przyłączony do Rzeszy Niemieckiej, warunki do prowadzenia działań skierowanych przeciwko Niemcom były dużo trudniejsze niż w Generalnej Guberni. Początkowo siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego prowadziły tzw. walkę bieżącą – skupiały się na sabotażu, dywersji, wywiadzie i propagandzie. Akcję partyzancką Armia Krajowa podjęła dopiero w drugiej połowie 1942 roku. W 1943 roku „Puszczyk” został zastępcą obwodowego szefa dywersji. Brał udział w akcjach zbrojnych, a także zajmował się ich planowaniem.
Latem 1943 roku trafił do oddziału partyzanckiego podporucznika Stefana Rudzińskiego „Wiktora”. Pod jego komendą brał udział w kolejnych akcjach zbrojnych, w tym w brawurowych wypadach na tereny Prus Wschodnich. Po wkroczeniu Sowietów i rozkazie ze stycznia 1945 roku rozwiązującym Armię Krajową wrócił do domu. Podobnie jak w przypadku wielu byłych żołnierzy AK, był poszukiwany przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Zagrożony aresztowaniem wstąpił do batalionu „Znicz” kapitana Pawła Nowakowskiego, który działał w strukturach Ruchu Oporu Armii Krajowej. W czerwcu 1945 roku uczestniczył w ataku na Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Mławie. Uwolniono wtedy 32 więźniów.
W sierpniu 1945 roku opuścił kraj i udał się do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Krótko służył w Polskich Kompaniach Wartowniczych – polskich jednostkach wojskowych przy amerykańskich wojskach okupacyjnych, jednak ostatecznie zdecydował się na powrót do Polski. Jako uczestnik akcji kierowanych przeciw komunistom nie miał szans na „normalne” życie. Nie uwierzył także w amnestię ogłoszoną przez komunistów. Zorganizował oddział partyzancki, który operował na terenie powiatów Mława, Przasnysz, Działdowo i Ciechanów. Formalnie przynależał do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Krótko współpracował z Mieczysławem Dziemieszkiewiczem „Rojem”.
Na początku lipca 1953 roku Urząd Bezpieczeństwa otrzymał informację na temat miejsca stacjonowania oddziału „Puszczyka”. W tych dniach porucznik Wacław Grabowski miał pod komendą już tylko siedmiu żołnierzy. 5 lipca ponad tysiąc trzystu funkcjonariuszy resortu bezpieczeństwa wspartych dwoma pojazdami pancernymi otoczyło wieś Niedziałki. Żołnierze „Puszczyka” nie poddali się i walczyli do końca. W półtoragodzinnej bitwie zginęło jego pięciu podkomendnych, pozostali dwaj odnieśli ciężkie rany, w wyniku których zmarli po przewiezieniu do szpitala. Osamotniony i wezwany do poddania się Wacław Grabowski ostatni nabój przeznaczył dla siebie.
