Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
czwartek,
Rząd Józefa Świeżyńskiego
Rada Regencyjna 7 października 1918 roku zapowiedziała niepodległość Polski, a 23 października 1918 roku powołała ostatnią Radę Ministrów Królestwa Polskiego pod przewodnictwem Józefa Świeżyńskiego. Był to jeden z najkrócej urzędujących w historii polskich gabinetów. Rząd Józefa Świeżyńskiego jako pierwszy rząd Królestwa Polskiego nie starał się o akceptację władz okupacyjnych niemieckich i austro-węgierskich. Podjęto działania zmierzające do utrwalenia ogłoszonej już niepodległości.
Gabinet Świeżyńskiego stał się przykładem niemocy, na którą cierpiała Rada Regencyjna. W piśmie do Kanclerza Rzeszy (Monitor Polski Nr 184 z 24 października 1918), Prezydent Ministrów Józef Świeżyński poinformował o powołaniu brygadiera Józefa Piłsudskiego na stanowisko Ministra Spraw Wojskowych. Zabiegi o uwolnienie Józefa Piłsudskiego okazały się bezskuteczne. Premier próbował sformować rząd składający się z reprezentantów trzech zaborów i choć układał się z przedstawicielami wszystkich sił politycznych – nic z tego nie wyszło. Od początku miał niewielkie poparcie, nawet wśród działaczy macierzystej partii – Ligi Narodowej.
W takiej sytuacji Prezydent Ministrów uznał, że należy odciąć się od kojarzonej z okupantami Rady Regencyjnej i podjął radykalne kroki – zdecydował się na zamach stanu przeciwko Radzie Regencyjnej. 3 listopada 1918 roku rząd Józefa Świeżyńskiego wydał odezwę, która „detronizowała” Radę Regencyjną i oferowała współpracę lewicy i zwolennikom Józefa Piłsudskiego. Manifest został opublikowany 4 listopada.
„P o l a c y ! W obliczu najwyższych zadań. jakie przed narodem polskim postawiła chwila dziejowa, w poczuciu odpowiedzialności przed narodem i historją, dzisiejszy rząd polski rozumie, że jedynie olbrzymi, zbiorowy wysiłek całego narodu, a nade wszystko pracującego ludu polskiego sprosta wielkiemu zadaniu stawiania podwalin pod gmach zjednoczonej Wolnej Polski ludowej, obrony wolności narodowej i granic Ojczyzny, ochrony ludności od głodu, trwałego zabezpieczenia nietykalnych praw Polski w stosunkach z innymi narodami. Naród polski musi bezzwłocznie posiąść rząd, będący wiernym i silnym wyrazem powszechnej woli narodowej. Rozumiejąc, że interesy warstw uprzywilejowanych muszą w tej historycznej godzinie ustąpić dobru Ojczyzny, obecny rząd polski podjął zdecydowaną inicjatywę natychmiastowego wytworzenia rządu narodowego, a to w porozumieniu z politycznymi stronnictwami, przedstawiającymi pracujący polski lud. Rząd narodowy, w większości swej z przedstawicieli pracującego ludu złożony, powstać powinien bezzwłocznie. Pozostając na posterunku do chwili powstania rządu narodowego, który obejmie władzę niepodzielną do czasu zwołania sejmu ustawodawczego, zwracamy się do narodu z wezwaniem do współpracy z zapoczątkowanem dzisiaj wielkiem dziele budowy Rzeczypospolitej”.
Rada Regencyjna w odruchu samoobrony jeszcze tego samego dnia udzieliła Świeżyńskiemu dymisji. Papierowy zamach stanu na tym się zakończył i przeszedł do historii jako próba przejęcia władzy za pomocą zwykłej odezwy. Konsekwencje tych wydarzeń były jednak poważne. Rada Regencyjna została całkowicie skompromitowana, zapanował chaos. Różne ugrupowania przypisywały sobie prawo do władzy (np. Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie), a odzyskujące niepodległość państwo polskie pozbawione było Rady Ministrów.
