Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.

sobota, 2022-08-13

Powstańcze kamery

Dzięki operatorom filmowym Biura Informacji i Propagandy w czasie powstania warszawskiego w dniach 13 i 21 sierpnia oraz 21 września 1944 roku wyświetlono trzy premierowe części filmu ukazującego walki w stolicy.

W 1942 roku Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej utworzyło komórkę Propagandy Mobilizacyjnej „Rój”. W jego obrębie powstała jednostka informacyjno-filmowa – Dział A skupiający referaty Filmowy, Fotograficzny, Prasowy, Radiowy i Megafonowy. Przed wybu­chem powstania działalność Referatu Filmowego ograniczała się głównie do organizowania szkoleń dla operatorów. Kursy ukończyło 17 osób. Wielkim wyzwaniem było pozyskanie odpowiedniego sprzętu i akcesoriów. Pierwsze filmy nakręcono na początku powstania warszawskiego.

Trzynastego dnia powstania w kinie „Palladium” przy ul. Złotej zaprezentowano efekty prac powstańczych filmowców. Kolejne premierowe filmy wyświetlono w tym samym kinie 21 sierpnia i 21 września 1944. Praca operatora w realiach powstania warszawskiego była trudna i ryzykowna. Filmowcom nie narzucano odgórnie tematyki zdjęć, nie znali oni także szczegółów planowanych działań bojowych. Musieli polegać na intuicji. Często operatorzy przybywali krótko po jakimś wy­da­rzeniu, przynajmniej kilka razy żołnierze AK dokonywali rekonstrukcji zdarzeń w obiektywie kamery.

Filmy, które powstały podczas powstania to efekt pracy wielu osób, m.in. byli to:

• Antoni Bohdziewicz „Wiktor”;
• Jerzy Zarzycki „Pik”;
• Andrzej Ancuta „Kier”;
• Stefan Bagiński „Stefan”;
• Roman Banach „Świerk”;
• Jerzy Gabryelski „Orski”;
• Seweryn Kruszyński;
• Ryszard Szope;
• Edward Szope;
• Henryk Vlassak „Wania”;
• Antoni Wawrzyniak „Antonio”;
• Wacław Feliks Kaźmierczak „Wacek”;
• Stanisław Bala „Giza”;
• Kazimierz Pyszkowski.

Do czasów współczesnych przetrwała tylko niewielka część materiałów zrealizowanych przez Referat Filmowy. W 2014 roku Muzeum Powstania Warszawskiego wyprodukowało film „Powstanie warszawskie”. Powstał on z wybranych fragmentów powstańczych kronik poddanych obróbce z wykorzystaniem nowoczesnych technik.