Przeglądasz zaktualizowaną wersję artykułu.
czwartek,
Rada Regencyjna
27 października 1918 roku Rada Regencyjna wydała dekret o przystąpieniu do formowania narodowej armii regularnej oraz tymczasową ustawę o powszechnym obowiązku służby wojskowej. Mimo skrajnych ocen Rada Regencyjna była organem, który dał odrodzonej Polsce pewne silne fundamenty.
Na początku listopada 1916 roku władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację zawierającą obietnicę powstania Królestwa Polskiego. Tzw. Akt 5 listopada był wyraźnym ruchem politycznym zmierzającym do przeciągnięcia Polaków na stronę Państw Centralnych w przedłużającej się pierwszej wojnie światowej, jednocześnie dawał pewną nadzieję na odzyskanie niepodległości. Żeby deklaracja cesarzy Niemiec i Austro-Węgier była wiarygodna, zaborcy musieli powołać polski odpowiednik rządu. W styczniu 1917 roku powstała Tymczasowa Rada Stanu. 25 członków miało stanowić organ budujący podstawy organizacyjne polskiej administracji. Referentem komisji wojskowej Rady był Józef Piłsudski.
Tymczasowa Rada Stanu funkcjonowała do 30 sierpnia 1917 roku. Jej inicjatywy były blokowane przez okupantów, np. próba przejęcia szkolnictwa i sądów. Czarę goryczy przelała sytuacja związana z tzw. kryzysem przysięgowym w Legionach Polskich. W sierpniu 1917 roku większość członków Rady podała się do dymisji. Już po kryzysie przysięgowym Tymczasowa Rada Stanu powołała trzyosobową Radę Regencyjną, jednak jej skład osobowy nie uzyskał akceptacji władz niemieckich i austro-węgierskich.
12 września 1917 roku państwa okupacyjne powołały nową Radę Regencyjną w osobach arcybiskupa warszawskiego Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy Zdzisława Lubomirskiego oraz ziemianina Józefa Ostrowskiego. Organ pełnił funkcję głowy państwa, jego uprawnienia początkowo były mocno ograniczone. W grudniu 1917 roku Rada powołała pierwszy polski rząd, kierowany przez Jana Kucharzewskiego. Bezpośrednio po niekorzystnym dla Polski traktacie brzeskim, w lutym 1918 roku rada Regencyjna wydała odezwę protestacyjną i ogłosiła, że będzie „czerpać prawo sprawowania zwierzchniej władzy państwowej opierając się na woli Narodu”.
Bez wątpienia Rada była jednym z organów władzy okupacyjnej. Oceny wystawiane tej instytucji są bardzo skrajne, od określania członków Rady mianem zdrajców po postrzeganie ich jako zręcznych polityków dostosowujących się do twardych realiów. Bez względu na ocenę, działalność Rady dała odrodzonej Polsce pewne silne fundamenty. Powołując się 14 punktów Wilsona, 7 listopada Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Królestwa Polskiego. Powoływane przez Radę rządy wydawały akty prawne, które stały się początkiem systemu prawno-administracyjnego w wolnej Polsce. Na mocy dekretu Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego „o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem” powstały wydawane nieprzerwanie do czasów współczesnych „Dziennik Ustaw” oraz „Monitor Polski”. Dzięki utworzeniu urzędu Szefa Sztabu Wojska Polskiego i uchwaleniu tymczasowej ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej oraz innych przepisów Rada stworzyła prawne i organizacyjne podstawy dla zorganizowania armii niepodległej Polski.
10 listopada 1918 roku Józef Piłsudski przybył do kraju, który ogłosił niepodległość już wcześniej. 11 listopada Rada Regencyjna przekazała mu władzę wojskową, a trzy dni później całość zwierzchniej władzy państwowej.
