Port protokołu jest jednym z parametrów gniazda identyfikującym proces. Gniazdo (socket) to abstrakcyjne określenie dwukierunkowego punktu końcowego połączenia, które służy do komunikowania się przez aplikacje przez sieć w ramach komunikacji międzyprocesowej. Procesy mogą wysyłać i odbierać dane. Gniazdo posiada trzy własności: typ gniazda określający protokół wymiany danych, adres lokalny (np. IP, IPX) oraz opcjonalny lokalny numer portu, który identyfikuje proces wymieniający dane przez gniazdo. Na czas trwania komunikacji mogą pojawić się dwa dodatkowe atrybuty: adres zdalny (np. IP, IPX) oraz opcjonalny numer portu identyfikujący zdalny proces. Adres określa węzeł w sieci, numer portu wskazuje proces w węźle, a typ gniazda wyznacza sposób wymiany danych.

Numery portów to liczby naturalne z zakresu od 0 do 65535 (łatwiej zapamiętać jako 2^16-1). Standardowe przydziały portów określa organizacja Internet Assigned Numbers Authority (IANA). Numery mniejsze niż 1024 są określone jako ogólnie znane (well known ports) i standardowo przypisane do usług np. poczty elektronicznej. Dzięki standardowemu przypisaniu można identyfikować zdalne usługi. Możliwe jest uruchomienie usługi na innym niż standardowo przypisany port, jednak przy domyślnych parametrach wywołania aplikacji nie będzie ona widoczna dla klienta, może także powodować konflikty z innymi procesami, jeśli pracują one na tym samym porcie.

Dwie różne usługi mogą korzystać z tego samego numeru portu pod warunkiem, że korzystają z innego protokołu transportowego (TCP lub UDP). Istnieją usługi wykorzystujące w tym samym czasie jeden numer portu i dwa protokoły transportowe. Czasami usługa korzysta z dwóch portów do odmiennych zadań (np. FTP).

Numery portów od 1024 do 49151 IANA określiła jako zarejestrowane (registered), od 49152 (łatwiej zapamiętać jako 2^15 + 2^14) do 65535 jako dynamiczne lub prywatne (dynamic/private). Typowym zastosowaniem dla numerów od 49152 są porty efemeryczne (ephemeral port) przydzielane automatycznie na krótki czas dla klienta w czasie nawiązania połączenia.

Ogólnie znane porty