środa,
Tadeusz Runge
Dziś przypada rocznica śmierci podpułkownika piechoty Wojska Polskiego, dowódcy batalionu „Czata 49” podczas powstania warszawskiego, cichociemnego.
Tadeusz Maciej Runge urodził się 22 października 1898 roku w Brodach, sto kilometrów na wschód od Lwowa. W czasie nauki w gimnazjum działał w tajnym skautingu. Po wybuchu pierwszej wojny światowej jako szesnastolatek wstąpił do Legionu Wschodniego, jednak szybko został zwolniony z powodów zdrowotnych. Rok później jako mieszkaniec zaboru austriackiego został wcielony do Armii Austro-Węgier. Ukończył szkołę oficerów piechoty. Podczas służby w szpitalu wojskowym we Lwowie zbiegł i przedostał się do Królestwa Polskiego, gdzie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Na początku 1918 roku został komendantem Obwodu Kozienice POW.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę sformował ochotniczą kompanię POW i na jej czele brał udział w walkach z Ukraińcami o Lwów. Pod koniec roku jego formację włączono do 24. Pułku Piechoty. Latem 1919 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika. W sierpniu tego roku walczył w I powstaniu śląskim w okolicach Jaworzna. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu walk pozostał w wojsku. Odbył kursy w Centralnej Szkole Pirotechnicznej i Centralnej Szkole Strzelniczej. W 1931 roku w stopniu kapitana został przeniesiony do rezerwy. Pracował w organach administracji państwowej.
Podczas kampanii wrześniowej nie został zmobilizowany. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski wyjechał razem z rodziną na Łotwę, gdzie został internowany. Po ucieczce zdołał w listopadzie 1939 roku dotrzeć do Francji i dołączyć do formowanych polskich oddziałów. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Służył w 4. Brygadzie Kadrowej Strzelców, przemianowanej następnie na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie spadochronowe, dywersyjne, strzeleckie i samochodowe. 10 listopada 1941 roku został zaprzysiężony na rotę Związku Walki Zbrojnej. Jego odlot do kraju został na długi czas zablokowany z uwagi na pracę w przedwojennej sanacyjnej administracji państwowej.
W nocy z 9 na 10 kwietnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Weller 2” został przerzucony do okupowanej Polski. Razem z nim w kraju znaleźli się podporucznik Stefan Bałuk „Starba”, kapitan Benon Łastowski „Łobuz” oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj kapral Henryk Waniek „Pływak”. Skoczków przyjęła placówka odbiorcza „Imbryk” w okolicach miejscowości Dąbrówka, kilkanaście kilometrów od stacji kolejowej Tłuszcz. Z chwilą skoku otrzymał awans do stopnia majora. Po aklimatyzacji otrzymał przydział na stanowisko kierownika Centrali Zaopatrzenia Terenu. Zajmował się zaopatrzeniem jednostek Kedywu w okręgach wschodnich.
Podczas powstania warszawskiego dowodził batalionem „Czata 49” w składzie Zgrupowania „Radosław”. Przeszedł cały szlak bojowy formacji. Brał udział w ciężkich walkach na Woli, podczas obrony Starówki dwukrotnie został ranny. 22 sierpnia jego żołnierze brali udział w ataku na Dworzec Gdański. Zostali odrzuceni silnym ogniem broni maszynowej i moździerzy. Po upadku Starego Miasta batalion „Czata 49” wraz z innymi oddziałami przeszedł kanałami do Śródmieścia. Po krótkim odpoczynku i reorganizacji Zgrupowanie „Radosław” przeszło w rejon Powiśla Czerniakowskiego. W połowie września major Runge zachorował i osłabiony przekazał dowództwo batalionu. 19 września razem ze swoimi żołnierzami przeszedł kanałami na Mokotów. 26 września jego zgrupowanie ponownie kanałami dotarło do Śródmieścia. Ostatnie dni powstania spędził w szpitalu.
Po kapitulacji wyszedł z miasta z ludnością cywilną. Po ucieczce z obozu przejściowego przebywał w podwarszawskich miejscowościach. Po wkroczeniu Armii Czerwonej prowadził działalność antykomunistyczną w organizacji NIE. Zagrożony aresztowaniem ukrywał się przed NKWD i Urzędem Bezpieczeństwa. Latem 1945 roku przez Czechosłowację przedostał się do stacjonującej w Niemczech 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Po demobilizacji zamieszkał w Londynie. W 1973 roku wrócił do Polski. Zmarł 21 grudnia 1975 w Warszawie.
