niedziela,
Operacja lotnicza „Weller 2”
W nocy z 9 na 10 kwietnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Weller 2” do okupowanej Polski przerzucono kolejną ekipę cichociemnych. Byli to podporucznik Stefan Bałuk „Starba”, kapitan Benon Łastowski „Łobuz”, major Tadeusz Runge „Osa” oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj kapral Henryk Waniek „Pływak”. Skoczków przyjęła placówka odbiorcza „Imbryk” w okolicach miejscowości Dąbrówka, kilkanaście kilometrów od stacji kolejowej Tłuszcz. Ekipa spadochroniarzy przybyła na pokładzie samolotu Liberator BZ-965 „S” ze 1586 Eskadry RAF, który odleciał z lotniska Campo Casale niedaleko Brindisi. Dowódcą załogi samolotu był kapitan nawigator Kazimierz Wünsche. W ramach operacji zrzucono także dwanaście zasobników ze sprzętem wojskowym.
Stefan Bałuk (1914–2014)
Pochodził z Warszawy. Zaczął studiować prawo na Uniwersytecie Warszawskim, jednak naukę przerwał wybuch wojny. W pierwszych dniach września 1939 roku ochotniczo zgłosił się do 9 Batalionu Pancernego w Lublinie. Dwukrotnie uciekał z sowieckiej niewoli. Pod koniec 1939 roku dotarł do Francji. Został żołnierzem 10 Brygady Kawalerii Pancernej pułkownika Stanisława Maczka. Po upadku Francji trafił do Wielkiej Brytanii. W maju 1942 roku zgłosił się do służby w kraju. Po odbyciu szkolenia wywiadowczo-dywersyjnego cichociemnych otrzymał awans na podporucznika. Do okupowanej Polski został przerzucony podczas trzeciej próby, w ramach operacji lotniczej „Weller 2”. Wcześniej na przeszkodzie stawały usterka samolotu oraz mgła.
Trafił do Wydziału Legalizacji i Techniki Wywiadu Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej, który zajmował się fałszowaniem dokumentów i wywiadem. Stefan Bałuk specjalizował się w mikrofotografii. Był także autorem wielu zdjęć okupowanej Warszawy. W ramach przygotowań do powstania warszawskiego fotografował ważne strategicznie punkty w Warszawie. W powstaniu był żołnierzem plutonu „Agaton” w batalionie „Pięść” Zgrupowania „Radosław”. Walkę rozpoczął na Woli, po wyparciu powstańców z tej dzielnicy znalazł się na Starym Mieście. W połowie sierpnia przedostał się przez pozycje niemieckie w okolicach Dworca Gdańskiego i dostarczył żołnierzom AK z Żoliborza części do radiostacji. Następnie dotarł do polskich oddziałów w Kampinosie i przeprowadził je na Żoliborz. Wziął udział w natarciu na Dworzec Gdański, po nieudanym ataku kanałami przeszedł na Stare Miasto. 27 sierpnia kanałami przeniósł meldunek do Śródmieścia.
Stefan Bałuk był autorem wielu zdjęć dokumentujących powstanie warszawskie. W powstaniu otrzymał Order Virtuti Militari oraz dwukrotnie Krzyż Walecznych. Po kapitulacji został jeńcem Oflagu II D Gross-Born. Pod koniec stycznia 1945 roku uciekł z niewoli, a w lutym powrócił do Warszawy. Przystąpił do antykomunistycznego ruchu oporu, podobnie jak podczas okupacji niemieckiej zajmował się wytwarzaniem fałszywych dokumentów. W listopadzie 1945 roku został aresztowany przez komunistyczne służby bezpieczeństwa. Za uczestnictwo w Armii Krajowej skazano go na 2,5 roku więzienia. W 1947 roku opuścił więzienie na mocy tzw. amnestii. Prowadził aktywną działalność w środowiskach kombatanckich. Z jego inicjatywy rozpoczęto budowę pomnika Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego i pomnika Cichociemnych Spadochroniarzy AK. Był organizatorem i prezesem Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. W 2006 roku otrzymał awans do stopnia generała brygady. Zmarł 30 stycznia 2014 roku w Warszawie.
Benon Łastowski (1913–1996)
Urodził się w Hoduciszkach na Litwie. Od 1937 roku był zawodowym żołnierzem. Podczas kampanii wrześniowej początkowo służył w Wojskowym Ośrodku Spadochronowym, później trafił do 4. Pułku Saperów. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. Po ucieczce z obozu internowania dotarł do Francji, gdzie dołączył do polskich oddziałów. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Prowadził szkolenia minerskie w 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie w wywiadzie ze specjalizacją w mikrofotografii. 29 grudnia 1942 roku złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej. W nocy z 9 na 10 kwietnia 1944 roku został przerzucony do okupowanej Polski.
Z chwilą skoku otrzymał awans do stopnia kapitana. Po aklimatyzacji otrzymał przydział do Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego sztabu Komendy Głównej AK. Zajmował się m.in. uruchomieniem pracowni mikrofotograficznej. 21 maja 1944 roku został aresztowany przez gestapo w lokalu konspiracyjnym. Przeszedł brutalne śledztwo, już po pierwszym dniu przesłuchań trafił do szpitala więziennego. Na przełomie lipca i sierpnia wysłano go do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Groß-Rosen. Później został przeniesiony do obozu pracy przymusowej AL Fünfteichen, gdzie pracował w fabryce zbrojeniowej Kruppa. 23 stycznia 1945 roku został uwolniony przez Sowietów.
Po powrocie do Polski prowadził działalność konspiracyjną. Pod koniec 1945 roku przeszedł do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Po demobilizacji zamieszkał w Londynie. Prawdopodobnie w latach pięćdziesiątych nawiązał współpracę z amerykańskimi lub brytyjskimi służbami specjalnymi. W 1952 roku został zrzucony na terenie Wielkopolski. Szczegóły jego misji są do dziś owiane tajemnicą. Zdołał powrócić na Zachód. Aktywnie działał w środowiskach kombatanckich i polonijnych. Zmarł 2 listopada 1996 roku w Londynie. Był autorem wspomnień „Ostatni transport z Pawiaka” i „Wigilia w kacecie”.
Tadeusz Runge (1898–1975)
Przyszedł na świat w Brodach, sto kilometrów na wschód od Lwowa. W czasie nauki w gimnazjum działał w tajnym skautingu. Po wybuchu pierwszej wojny światowej jako szesnastolatek wstąpił do Legionu Wschodniego, jednak szybko został zwolniony z powodów zdrowotnych. Rok później jako mieszkaniec zaboru austriackiego został wcielony do Armii Austro-Węgier. Ukończył szkołę oficerów piechoty. Podczas służby w szpitalu wojskowym we Lwowie zbiegł i przedostał się do Królestwa Polskiego, gdzie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Na początku 1918 roku został komendantem Obwodu Kozienice POW.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę sformował ochotniczą kompanię POW i na jej czele brał udział w walkach z Ukraińcami o Lwów. Pod koniec roku jego formację włączono do 24. Pułku Piechoty. Latem 1919 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika. W sierpniu tego roku walczył w I powstaniu śląskim w okolicach Jaworzna. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu walk pozostał w wojsku. W 1931 roku w stopniu kapitana został przeniesiony do rezerwy. Pracował w organach administracji państwowej.
Podczas kampanii wrześniowej nie został zmobilizowany. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski wyjechał razem z rodziną na Łotwę, gdzie został internowany. Po ucieczce zdołał w listopadzie 1939 roku dotrzeć do Francji i dołączyć do formowanych polskich oddziałów. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Służył w 4. Brygadzie Kadrowej Strzelców, przemianowanej następnie na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie spadochronowe, dywersyjne, strzeleckie i samochodowe. Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział na stanowisko kierownika Centrali Zaopatrzenia Terenu. Zajmował się zaopatrzeniem jednostek Kedywu w okręgach wschodnich.
Podczas powstania warszawskiego dowodził batalionem „Czata 49” w składzie Zgrupowania „Radosław”. Przeszedł cały szlak bojowy formacji. Brał udział w ciężkich walkach na Woli, podczas obrony Starówki dwukrotnie został ranny. 22 sierpnia jego żołnierze brali udział w ataku na Dworzec Gdański. Zostali odrzuceni silnym ogniem broni maszynowej i moździerzy. Po upadku Starego Miasta batalion „Czata 49” wraz z innymi oddziałami przeszedł kanałami do Śródmieścia. Po krótkim odpoczynku i reorganizacji Zgrupowanie „Radosław” przeszło w rejon Powiśla Czerniakowskiego. W połowie września major Runge zachorował i osłabiony przekazał dowództwo batalionu. 19 września razem ze swoimi żołnierzami przeszedł kanałami na Mokotów. 26 września jego zgrupowanie ponownie kanałami dotarło do Śródmieścia. Ostatnie dni powstania spędził w szpitalu.
Po kapitulacji wyszedł z miasta z ludnością cywilną. Po ucieczce z obozu przejściowego przebywał w podwarszawskich miejscowościach. Po wkroczeniu Armii Czerwonej prowadził działalność antykomunistyczną w organizacji NIE. Zagrożony aresztowaniem ukrywał się przed NKWD i Urzędem Bezpieczeństwa. Latem 1945 roku przez Czechosłowację przedostał się do stacjonującej w Niemczech 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Po demobilizacji zamieszkał w Londynie. W 1973 roku wrócił do Polski. Zmarł 21 grudnia 1975 w Warszawie.
