środa,
Operacja lotnicza „Weller 17”
W nocy z 4 na 5 maja 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Weller 17” w okupowanej Polsce wylądowali kolejni cichociemni. Byli to podporucznik Tadeusz Jaworski „Bławat”, podporucznik Zdzisław Luszowicz „Szakal”, porucznik Antoni Nosek „Kajtuś”, porucznik Cezary Nowodworski „Głóg”, porucznik Mieczysław Szczepański „Dębina” oraz porucznik Czesław Trojanowski „Litwos”. Skoczków przyjęła placówka odbiorcza „Mewa 1” około 50 kilometrów od Krakowa. Cichociemni przylecieli na pokładzie samolotu Halifax JP-177 „P” ze 1586. Eskadry PAF. Start maszyny nastąpił z lotniska Campo Casale niedaleko Brindisi. Razem ze skoczkami zrzucono dwanaście zasobników ze sprzętem wojskowym i cztery paczki.
Tadeusz Jaworski (1910–1968)
Urodził się w Przemyślu. Pracował jako urzędnik w Zakładach Górniczych w Starachowicach. W sierpniu 1939 roku został zmobilizowany. Służył w Delegaturze Sztabu Głównego przy Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Warszawie. Pod koniec września został zatrzymany przez Sowietów. Na początku 1940 roku zdołał uciec z niewoli i przekroczyć granicę polsko-węgierską. Po miesiącu dotarł do Francji i wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Podczas kampanii francuskiej walczył w szeregach 8. Pułku Piechoty 3. Dywizji Piechoty. Po kapitulacji Francji przebywał w obozie pracy w nieokupowanej Francji. Po ucieczce w lutym 1943 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do batalionu zapasowego Centrum Wyszkolenia Piechoty w Szkocji. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie dywersyjne. W nocy z 4 na 5 maja 1944 roku został przerzucony do okupowanej Polski.
Podczas powstania warszawskiego walczył w Śródmieściu Południowym. Początkowo był oficerem batalionu „Iwo”, a następnie dowodził 3. kompanią batalionu „Odwet 2” w Zgrupowaniu „Golski”. 2 września został dwukrotnie ranny podczas walk w okolicach Sejmu. Po kapitulacji powstania dostał się do niewoli niemieckiej. Po uwolnieniu przez oddziały wojsk angielskich wyjechał do Wielkiej Brytanii i zameldował się w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Po demobilizacji zdecydował się nie wracać do Polski rządzonej przez komunistów. Do końca życia mieszkał w Londynie.
Zdzisław Luszowicz (1914–2010)
Pochodził z Krakowa. Studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1936 roku zdobył dyplom magistra. Przed wybuchem wojny pracował jako nauczyciel w krakowskim prywatnym Gimnazjum Żeńskim Heleny Kaplińskiej. Latem 1939 roku został zmobilizowany do 20 Pułku Piechoty 6 Dywizji Piechoty. W szeregach tej jednostki walczył w kampanii wrześniowej. Uczestniczył między innymi w obronie Lublina. 29 września dostał się do sowieckiej niewoli. Wywieziono go w głąb ZSRR. Po zawarciu układu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Andersa. Otrzymał przydział do 6 pułku artylerii lekkiej 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty.
W 1943 roku zgłosił się do służby w kraju. Po odbyciu szkolenia dywersyjnego w ramach operacji lotniczej „Weller 17” został przerzucony do okupowanej Polski. W lipcu 1944 roku skierowano go do 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty. Podróżując na zapleczu frontu, zdołał dojechać do Lublina. Wziął udział w walkach o miasto. W grudniu 1944 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Pod fałszywym nazwiskiem trafił do łagru w Stalinogorsku. Jesienią 1945 roku został zwolniony. Przez Czechosłowację przedostał się do ośrodka dla polskich oficerów w Murnau am Staffelsee. Po demobilizacji uczył języka angielskiego w polskich szkołach w Wielkiej Brytanii, a także historii w szkołach angielskich. Aktywnie działał w środowiskach polonijnych.
Antoni Nosek (1917–2007)
Przyszedł na świat w Przysiece Starej, w Wielkopolsce. Ukończył Korpus Kadetów nr 3 w Rawiczu. W 1937 roku zdał egzamin dojrzałości i wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Później służył w 23. Pułku Artylerii Lekkiej. Podczas kampanii wrześniowej trafił do Ośrodka Zapasowego macierzystej jednostki. Walczył m.in. w obronie Lwowa. Pod koniec 1939 roku przeszedł na Węgry. W lutym 1940 roku zameldował się we Francji, gdzie początkowo otrzymał przydział do francuskiego 52. Pułku Artylerii Lekkiej na Linii Maginota. Później przeniesiono go do 3. baterii przeciwpancernej polskiej 3. Dywizji Piechoty. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Był oficerem artylerii 1. Brygady Strzelców. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie w zakresie dywersji.
Po przerzucie do okupowanej Polski i standardowo organizowanej dla cichociemnych aklimatyzacji w Warszawie otrzymał przydział do Okręgu Białystok AK, jednak na skutek szybko zbliżającego się frontu, nie zdołano go zrealizować. W chwili wybuchu powstania warszawskiego znajdował się na Ochocie. Próbował przedostać się do Śródmieścia, jednak został zatrzymany przez Niemców z grupą ludności cywilnej. Zdołał uciec z pociągu w trakcie transportu. Dołączył do oddziałów AK w Puszczy Kampinoskiej. Walczył w szeregach pułku „Palmiry-Młociny”. Od listopada 1944 roku służył w Okręgu Kraków AK. Otrzymał przydział do 106. Dywizji Piechoty AK operującej na terenie Inspektoratu Miechów. Kilka miesięcy po wkroczeniu Armii Czerwonej zagrożony aresztowaniem przedostał się do Wielkiej Brytanii. Po demobilizacji postanowił pozostać na emigracji. Aktywnie działał w środowiskach polonijnych i kombatanckich.
Cezary Nowodworski (1916–1944)
Urodził się w Tomsku na Syberii jako syn zesłańca syberyjskiego. W 1935 roku zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. Po jej ukończeniu otrzymał przydział do Ośrodka Zapasowego Artylerii Lekkiej nr 5. Brał udział w kampanii wrześniowej. Po zakończeniu walk trafił do niewoli, jednak szybko zdołał zbiec. Przedostał się do Francji i został żołnierzem 3. Pułku Artylerii Lekkiej 3. Dywizji Piechoty we Francji. Walczył w kampanii francuskiej. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w dywizjonie artylerii lekkiej w 1 Brygadzie Strzelców w Szkocji. Zgłosił się do służby w kraju. Po odbyciu przeszkolenia, w nocy z 4 na 5 maja 1944 roku został przerzucony do okupowanej Polski.
Początkowo otrzymał przydział do przydzielony do grupy kapitana „Zgody”, która miała trafić do 30. Poleskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, jednak ostatecznie w lipcu 1944 roku został oficerem batalionu „Czata 49”. Walczył w powstaniu warszawskim. Początkowo był dowódcą plutonu na Woli. Pod koniec pierwszego tygodnia walk zniszczył dwa czołgi. 8 sierpnia został niegroźnie ranny w prawą rękę. Kolejny raz został raniony podczas walk na Starym Mieście. Pod koniec sierpnia objął dowództwo kompanii. Po upadku Starówki przeszedł kanałami do Śródmieścia. 4 września otrzymał awans do stopnia kapitana. Był uważany za jednego z najodważniejszych żołnierzy „Czaty 49”. Swoje ostatnie walki stoczył na Czerniakowie. Zginął prawdopodobnie 22 września podczas próby przeprawy na prawy brzeg Wisły. Według jednej z wersji zdołał sforsować rzekę i zaginął po aresztowaniu przez NKWD.
Mieczysław Szczepański (1919–1945)
Pochodził z okolic Torunia. W młodości działał w harcerstwie. W latach 1937–1938 uczył się w Szkole Podchorążych Artylerii Rezerwy we Włodzimierzu Wołyńskim. Po jej ukończeniu wstąpił do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu. Wobec groźby wybuchu wojny okres nauki uległ skróceniu. W sierpniu 1939 roku został mianowany na stopień podporucznika. Po ataku Niemiec na Polskę otrzymał przydział do Ośrodka Zapasowego 24 Pułku Artylerii Lekkiej w Przemyślu. Brał udział w walkach. Po klęsce wrześniowej, w październiku 1939 roku, podczas próby przekroczenia granicy został zatrzymany przez Sowietów. Był więziony we Lwowie. Jako mieszkaniec Pomorza został zwolniony na mocy umowy niemiecko-sowieckiej. Na początku grudnia przeszedł na Węgry i został internowany. Po ucieczce z obozu internowania pod koniec stycznia 1940 roku dotarł do Francji. Otrzymał przydział na stanowisko instruktora w 3 Pułku Artylerii Lekkiej. Po klęsce Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii.
Służył w jednostkach artylerii. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł przeszkolenie dywersyjne. Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział do Okręgu Nowogródek Armii Krajowej. Brał udział w operacji „Ostra Brama”. Po aresztowaniach przeprowadzonych w Wilnie przez NKWD próbował przedostać się do walczącej Warszawy. Dotarł do Otwocka. W październiku 1944 roku wyjechał do Lublina. W połowie grudnia objął obowiązki inspektora AK Inspektoratu Lublin AK. Wcześniej, w listopadzie, uczestniczył w zebraniach członków podziemia, na których omawiano m.in. możliwości przeprowadzenia zamachu na Bolesława Bieruta. Ostatecznie odstąpiono od tych zamiarów. Kiedy w styczniu 1945 roku został aresztowany przez NKWD, oskarżono go o przygotowywanie zamachów na czołowych polskich komunistów.
Poddano go brutalnemu śledztwu. 9 kwietnia 1945 roku został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 12 kwietnia 1945 roku w podziemiach zamku lubelskiego. 11 maja 1990 roku został uniewinniony postanowieniem Izby Karnej Sądu Najwyższego.
Czesław Trojanowski (1914–1985)
Urodził się w Pińsku na Polesiu. Po uzyskaniu matury podobnie jak inni zdolni do służby wojskowej absolwenci szkół średnich trafił do podchorążówki. W jego przypadku była to Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 30. Poleskiej Dywizji Piechoty. Od 1936 roku studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Podczas kampanii wrześniowej dowodził plutonem w 84. Pułku Strzelców Poleskich. Walczył w obronie Modlina, po kapitulacji dostał się do niewoli. Pod koniec października zdołał zbiec i przedostać się w zajęte przez Sowietów rodzinne strony. Zaangażował się w działalność konspiracyjną. W czerwcu 1941 roku aresztowany przez NKWD został zesłany w głąb ZSRR. Po zawarciu układu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Andersa. Ostatecznie w 1943 roku przerzucono go do Wielkiej Brytanii, gdzie odbył przeszkolenie dywersyjne i spadochronowe.
W maju 1944 roku został przerzucony do okupowanej Polski. Po wybuchu powstania warszawskiego od pierwszego dnia brał udział w walkach w Śródmieściu, najpierw w oddziale Zygmunta Podbielskiego „Podbipięty”, a następnie jako dowódca plutonu technicznego w Batalionie Sokół. Prowadził warsztat, w którym wytwarzał butelki zapalające oraz granaty. W okolicach Banku Gospodarstwa Krajowego zerwał niemiecką łączność telefoniczną oraz zniszczył granatami wrogie stanowisko ogniowe. 8 sierpnia został ciężko ranny na barykadzie przy wylocie z Placu Trzech Krzyży. Snajper z BGK trafił go trzykrotnie – w klatkę piersiową, prawą nogę i prawe ramię. Trafił do powstańczego szpitala na ulicy Mokotowskiej, skąd po trzech dniach zbiegł, aby nadal produkować broń.
Po upadku powstania trafił z ponad tysiącem innych rannych polskich żołnierzy do Stalagu IV B w Zeithain, który od 1943 roku był obozem szpitalnym – przetrzymywano tutaj wyłącznie jeńców niezdolnych do pracy. Razem z rannymi do obozu w Zeithain przywieziono ponad sześćdziesięciu lekarzy różnych specjalności, kilkadziesiąt osób z medycznego personelu pomocniczego oraz prawie dwieście pielęgniarek i sanitariuszek. W wagonach znajdował się też ocalały z powstania sprzęt medyczny, m.in. wyposażenie sali operacyjnej. Pod koniec kwietnia 1945 roku niemieccy strażnicy opuścili obóz. Czesław Trojanowski przedostał się do strefy amerykańskiej. Znalazł się w 8 Batalionie Strzelców 1 Dywizji Pancernej. Po demobilizacji nie zdecydował się na powrót do kraju. W 1951 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.
