sobota,
Operacja lotnicza „Weller 16”
W nocy z 30 kwietnia na 1 maja 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Weller 16” w okupowanej Polsce wylądowało czterech cichociemnych. Byli to kapitan Franciszek Cieplik „Hatrak”, porucznik Kazimierz Osuchowski „Rosomak”, rotmistrz Jan Kanty Skrochowski „Ostroga” oraz major Kazimierz Szternal „Zryw”. Skoczków przyjęła placówka odbiorcza „Klosz” w pobliżu wsi Przybyszew około 20 kilometrów od Grójca. Cichociemni przylecieli na pokładzie samolotu Liberator BZ-965 „S” ze 1586. Eskadry PAF. Start maszyny nastąpił z lotniska Campo Casale niedaleko Brindisi. Razem ze skoczkami zrzucono dwanaście zasobników ze sprzętem wojskowym i sześć paczek.
Franciszek Cieplik (1908–1944)
Urodził się w Sarajewie. Przed wybuchem wojny pracował jako funkcjonariusz Policji Państwowej. W szeregach 19 Pułku Piechoty Odsieczy Lwowa walczył w kampanii wrześniowej. 15 września w czasie bitwy o Gostynin został ranny. W połowie października uciekł ze szpitala. Przez Węgry przedostał się do Francji. Jako żołnierz 1 Dywizji Grenadierów brał udział w kampanii francuskiej. Podczas walk dostał się do niewoli. Po ucieczce przez Hiszpanię i Portugalię próbował dotrzeć do Wielkiej Brytanii. Po zatrzymaniu w Portugalii został przekazany Hiszpanom. Dwa lata przebywał w obozie koncentracyjnym w Miranda de Ebro. Jesienią 1941 roku podjął nieudaną próbę ucieczki.
Po zwolnieniu z obozu, na początku 1943 roku dotarł w Wielkiej Brytanii. Służył w 1 Brygadzie Strzelców. Zgłosił się do służby w kraju i odbył przeszkolenie dywersyjne. W nocy z 30 kwietnia na 1 maja 1944 roku został zrzucony do Polski. Po aklimatyzacji w okupowanym kraju otrzymał przydział do Okręgu Nowogródek Armii Krajowej. Został oficerem IV baonu 77 Pułku Piechoty AK w Zgrupowaniu „Nadniemieńskim”. W szeregach oddziału partyzanckiego „Bustromiaka” brał udział w operacji wileńskiej. Poległ 21 sierpnia 1944 roku pod Surkontami na Nowogródczyźnie w walce z oddziałami Armii Czerwonej.
Kazimierz Osuchowski (1915–1944)
Pochodził z Wileńszczyzny. W 1939 roku pracował w Konsulacie RP w Chicago. Po wybuchu wojny, w listopadzie 1939 roku dotarł do Francji. Otrzymał przydział do Szkoły Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan, a następnie do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Odbył kurs instruktorów działek przeciwpancernych. Walczył w bitwie o Narvik jako dowódca plutonu. Na początku czerwca 1940 roku razem z Brygadą powrócił do Francji i wziął udział w kampanii francuskiej. W lipcu dostał się do niewoli. Na początku 1942 roku uciekł z obozu. Próbował przedostać się do Gibraltaru, jednak został ujęty na terenie Hiszpanii. Trafił do frankistowskiego obozu koncentracyjnego w Miranda de Ebro. Po kolejnej próbie ucieczki został zwolniony.
Na początku 1943 roku dotarł do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w kraju. Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział do Okręgu Wilno Armii Krajowej, jednak nie zdołał tam dotrzeć przed wkroczeniem Sowietów. Służył w Oddziale V Łączności Komendy Głównej Armii Krajowej, w kompanii „Zagroda”. Po wybuchu powstania warszawskiego został dowódcą drużyny miotaczy ognia w Batalionie „Miłosz”. Walczył na terenie Śródmieścia. W nocy z 8 na 9 sierpnia 1944 roku podczas ataku na niemiecki bunkier w rejonie Sejmu został ciężko ranny. Zmarł kilka godzin później w wyniku odniesionych ran.
Jan Kanty Skrochowski (1914–1944)
Przyszedł na świat w Krakowie. Od 1933 roku służył w Wojsku Polskim. W 1939 roku był oficerem 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego. W szeregach macierzystej jednostki walczył w kampanii wrześniowej, m.in. w rejonie Woźnik, pod Szczekocinami, Pińczowem i Tarnogrodem. 19 września przeszedł na Węgry. W październiku dotarł do Francji. Służył w 1 Dywizji Grenadierów, początkowo jako dowódca plutonu 1 Dywizjonu Kawalerii, a następnie dowódca plutonu przeciwpancernego w 1 Oddziale Rozpoznawczym im. Księcia Józefa Poniatowskiego. W kampanii francuskiej walczył m.in. w rejonie ufortyfikowanym Saary, pod Lagarde w Lotaryngii, w rejonie lasów Baccarat. Był wyróżniającym się oficerem, otrzymał francuski Croix de Guerre oraz dwukrotnie Krzyż Walecznych. Po okrążeniu i rozwiązaniu 1 Dywizji Grenadierów przedostał się do południowej Francji. Trafił do obozu zbiorczego Camp de Carpiagne w pobliżu Marsylii. Do Wielkiej Brytanii zdołał dotrzeć dopiero latem 1942 roku.
Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie dywersyjne. W ramach operacji lotniczej „Weller 16” został przerzucony do okupowanej Polski, gdzie otrzymał przydział do Okręgu Nowogródek Armii Krajowej na stanowisko dowódcy szwadronu 26 pułku piechoty AK w Zgrupowaniu Nadniemeńskim Macieja Kalenkiewicza. Brał udział w walkach z oddziałami niemieckimi i partyzantką radziecką. W tym okresie dwukrotnie otrzymał Krzyż Walecznych. Po wkroczeniu Armii Czerwonej i licznych aresztowaniach żołnierzy AK, w połowie lipca 1944 roku ruszył w głąb Puszczy Rudnickiej. 19 sierpnia jego oddział zaatakowały jednostki sowieckie. Po udanym odwrocie dołączył do grupy majora Macieja Kalenkiewicza „Kotwicza”.
21 sierpnia w leśniczówce Surkonty niedaleko Lidy żołnierze „Kotwicza” zostali zaatakowani przez 3 Batalion 32 Zmotoryzowanego Pułku Strzelców Wojsk Wewnętrznych NKWD. Rotmistrz Skrochowski zginął w nierównej walce. W Surkontach zginęło 36 żołnierzy Armii Krajowej, sowieckie straty to 132 zabitych. Miejscowa ludność pochowała Polaków w zbiorowej mogile obok grobu powstańców z 1863 roku. Pośmiertnie Jan Kanty Skrochowski za szczególną odwagę i zdolności dowódcze w bitwie pod Poddubiczami i Surokontami otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.
Kazimierz Szternal (1907–1981)
Kazimierz Szternal urodził się w Sękowej niedaleko Gorlic. Po maturze postanowił zostać zawodowym żołnierzem, ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej i w stopniu podporucznika otrzymał przydział do 16. Pułku Piechoty w Tarnowie. Od 1934 roku służył w Centralnej Szkoły Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza w twierdzy Osowiec. Podczas kampanii wrześniowej już jako kapitan dowodził kompanią przeciwpancerną w 135. Pułku Piechoty. Walczył m.in. pod Kockiem. Zdołał uciec z niemieckiej niewoli i przedostać się do Francji, gdzie dołączył do formowanych polskich oddziałów. Otrzymał przydział do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Dowodził kompanią podczas kampanii norweskiej, walczył m.in. pod Narvikiem. Po ewakuacji jednostki z Norwegii znalazł się we Francji. Jesienią 1940 roku podczas próby przedostania się drogą morską do Gibraltaru został zatrzymany przez Hiszpanów. Osadzono go w ciężkim obozie dla internowanych Miranda del Ebro. Na początku 1943 roku został zwolniony, wkrótce dotarł do Wielkiej Brytanii.
Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie w zakresie dywersji. Po operacji lotniczej „Weller 16” odbył standardową aklimatyzację do życia w okupowanym kraju, a następnie otrzymał przydział do warszawskiego batalionu „Baszta”. Podczas powstania warszawskiego walczył w szeregach Zgrupowania Pułku Baszta. 1 sierpnia jego jednostka atakowała cele w tzw. dzielnicy niemieckiej, później brała udział w walkach na Mokotowie. Na krótko przed kapitulacją dzielnicy objął obowiązki dowódcy Zgrupowania. Po kapitulacji Mokotowa dostał się do niewoli. Przebywał w obozach jenieckich na terenie Niemiec. Po uwolnieniu zameldował się w Londynie. Był współzałożycielem Studium Polski Podziemnej. W 1951 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Aktywnie działał w środowiskach polonijnych i kombatanckich. Zmarł 6 maja 1981 roku w Chicago.
