czwartek,
Operacja lotnicza „Neon 5”
W nocy z 21 na 22 września 1943 roku w ramach operacji lotniczej „Neon 5” w okupowanej Polsce wylądowało trzech cichociemnych. Byli to podporucznik Tadeusz Seemann „Garbus”, podporucznik Stanisław Skowroński „Widelec” oraz podporucznik Stanisław Zapotoczny „Płomień”. Skoczków przyjęła placówka odbiorcza „Lustro” kilka kilometrów od Mińska Mazowieckiego. Cichociemnych na miejsce zrzutu dostarczył samolot Halifax LW-276 „E” ze 138. Dywizjonu RAF, który 21 października wystartował z lotniska Tempsford położonego 75 kilometrów na północ od centrum Londynu. Załogą dowodził porucznik nawigator Władysław Krywda.
Tadeusz Seemann (1922–1992)
Urodził się w Stryju. W 1939 roku uzyskał małą maturę. Podczas kampanii wrześniowej nie został zmobilizowany. Pod okupacją sowiecką uczył się w szkole średniej. W marcu 1940 roku został aresztowany przez NKWD. Postawiono mu zarzut działalności w organizacji konspiracyjnej. Otrzymał wyrok dziesięciu lat łagru. Pracował przy wyrębie lasu na Uralu. Po zawarciu układu Sikorski-Majski został zwolniony i trafił do szpitala. Ostatecznie, w Kazachstanie wstąpił do Armii Andersa. Razem z polskimi oddziałami ewakuował się na Bliski Wschód. W 1942 roku w Palestynie odbył kurs szkoły podchorążych. Jesienią został oddelegowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał przydział do Sekcji Dyspozycyjnej Naczelnego Wodza. Zgłosił się do służby w kraju i odbył odpowiednie przeszkolenie. Specjalizował się w łączności radiowej. W ramach operacji lotniczej „Neon 5” został przerzucony do okupowanej Polski.
Otrzymał przydział do Okręgu Wołyń Armii Krajowej. W listopadzie objął obowiązki oficera łączności Inspektoratu Rejonowego Łuck. Wiosną 1944 roku podczas marszu na koncentrację 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK został zatrzymany przez NKWD. Przeszedł brutalne śledztwo, był przetrzymywany w Łucku i Kijowie. Nie ujawnił swojego prawdziwego nazwiska oraz faktu, że był cichociemnym. Sowiecki sąd wojskowy skazał go na dwadzieścia lat katorgi. Jesienią 1944 roku trafił do Workuty. Pracował przymusowo w parowozowni. Przeszedł malarię i wewnętrzny wylew krwi. Później został wywieziony do Kuźnieckiego Zagłębia Węglowego, gdzie niewolniczo pracował w kopalni. W trakcie odbywania kary zmniejszono mu o połowę wyrok. W 1953 roku trafił do kopalni wolframu w Akczatau. W 1956 roku został zwolniony i wrócił do Polski.
Stanisław Skowroński (1919–2016)
Przyszedł na świat w Horodence na Pokuciu. W 1937 roku zdał egzamin dojrzałości i podjął pracę jako sprzedawca. W 1939 roku nie został zmobilizowany. Region, w którym mieszkał, znalazł się pod sowiecką okupacją. W 1940 roku Stanisław Skowroński wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Rok później wcielono go do Armii Czerwonej i skierowano do pracy przymusowej. Pod koniec 1941 roku został oskarżony o sabotaż i skazany na sześć lat łagrów. Zwolniono go na mocy układu Sikorski-Majski. W marcu 1942 roku wstąpił do Armii Andersa. Po ewakuacji polskich oddziałów na Bliski Wschód został przerzucony do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie w zakresie dywersji i łączności radiowej.
W okupowanej Polsce otrzymał przydział do Oddziału V Komendy Głównej AK na stanowisko radiotelegrafisty w batalionie „Iskry”. Wiosną 1944 roku skierowano go do Oddziału V sztabu Okręgu Wilno AK. Brał udział w operacji „Ostra Brama”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Wilna został aresztowany przez NKWD, jednak szybko zdołał zbiec. Nadal działał w konspiracji. W sierpniu 1944 roku ponownie zatrzymany, kolejny raz uratował się ucieczką. 22 grudnia 1944 roku został aresztowany na komisariacie milicji, zwabiony pod pretekstem wymiany dokumentów. Wywieziono go do niewolniczej pracy w kopalni węgla „Woroszyłowka” w Zagłębiu Donieckim. Jesienią 1945 roku uciekł z zesłania i przedostał się do Lwowa. Razem z przymusowo wysiedlaną ludnością wyjechał do Głogówka na Śląsku. Ścigany przez Urząd Bezpieczeństwa i NKWD zdecydował się na ucieczkę z kraju. Ostatecznie zamieszkał w Argentynie. Aktywnie działał w środowiskach polonijnych i kombatanckich.
Stanisław Zapotoczny (1922–1944)
Urodził się w Krasnem, wsi położonej pięćdziesiąt kilometrów na wschód od Lwowa. W 1939 roku ukończył czwartą klasę gimnazjum. Jako siedemnastolatek nie został zmobilizowany podczas kampanii wrześniowej. Jego rodzinne strony znalazły się pod sowiecką okupacją. 13 kwietnia 1940 roku razem z matką został wywieziony do Kazachstanu. Po zawarciu układu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Andersa. Służył w 8. Dywizji Piechoty. Po ewakuacji polskich oddziałów na Bliski Wschód zgłosił się do służby w kraju i został przerzucony do Wielkiej Brytanii, gdzie odbył szkolenie w łączności.
W Warszawie odbył standardową miesięczną aklimatyzację do życia w warunkach okupacji. Już jako podporucznik otrzymał przydział na stanowisko radiotelegrafisty Oddziału V Komendy Okręgu Wilno AK. 18 lutego 1944 roku jego radiostacja została namierzona przez Niemców. Został zatrzymany podczas nadawania. Otruł się jeszcze tego samego dnia na pierwszym przesłuchaniu w siedzibie wileńskiego gestapo.
