piątek,
Operacja lotnicza „Neon 4”
W nocy z 9 na 10 września 1943 roku w okupowanej Polsce wylądowała kolejna ekipa cichociemnych. Byli to porucznik Bolesław Polończyk „Kryształ”, podporucznik Fryderyk Serafiński „Drabina” oraz kapitan Elżbieta Zawacka „Zo”. W ramach operacji lotniczej „Neon 4” skoczków na miejsce zrzutu dostarczył samolot Halifax JD-171 „P” ze 138. Dywizjonu RAF, którego załogą dowodził porucznik nawigator Stanisław Król. Maszyna wystartowała z położonego 75 kilometrów na północ od centrum Londynu lotniska RAF Tempsford. Cichociemnych przyjęła placówka odbiorcza „Solnica” kilka kilometrów od Grodziska Mazowieckiego.
Bolesław Polończyk (1906–1996)
Pochodził z okolic Myślenic. W 1939 roku na Akademii Górniczej w Krakowie zdobył dyplom inżyniera górnictwa. W ramach służby wojskowej odbył kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Po przejściu do cywila pracował w kopalniach na Śląsku. W 1939 roku został zmobilizowany do 5 Pułku Strzelców Konnych w Dębicy. Służył jako dowódca plutonu zwiadu. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej. Po ucieczce przedostał się do Rumunii.
W grudniu 1939 roku zameldował się we Francji, gdzie trafił do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Coëtquidan. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii w czerwcu 1940 roku otrzymał przydział do III Dywizjonu Pociągów Pancernych. Zgłosił się do służby w kraju i odbył szkolenie cichociemnych. W ramach operacji lotniczej „Neon 4” został przerzucony do okupowanej Polski. Po standardowej aklimatyzacji w okupowanym kraju otrzymał przydział do Okręgu Lublin AK. Był oficerem Oddziału III Sztabu, pracował w komórce odbioru zrzutów. Po wkroczeniu Armii Czerwonej został aresztowany przez NKWD, a następnie wywieziony do sowieckiego łagru. W 1946 roku wrócił do Polski.
Fryderyk Serafiński (1911–2006)
Urodził się w Stanisławowie. W 1933 roku zdał maturę i podobnie jak większość maturzystów w latach międzywojennych odbył naukę w szkole podchorążych. W jego przypadku była to Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Po zakończeniu nauki podjął pracę w Starostwie Powiatowym w Stanisławowie na stanowisku urzędnika do spraw ewidencji wojskowej. We wrześniu 1939 roku trafił do oddziałów obrony przeciwlotniczej. 17 września przeszedł na Węgry. Zdołał uciec z obozu internowania i w listopadzie dotrzeć do Francji. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał przydział do 1 dywizjonu artylerii lekkiej 1 Brygady Strzelców. Krótko służył w obronie brytyjskiego wybrzeża.
Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział do kieleckiej bazy o kryptonimie „Start IV”. Od 6 maja 1944 roku dowodził plutonem w oddziale partyzanckim Floriana Budniaka „Andrzeja”. Brał udział w wielu akcjach takich jak ataki na niemieckie posterunki, wykolejanie transportów wojskowych, uderzenia na niemieckie zakłady. Od września 1944 roku dowodził kompanią w Batalionie „Las” 74. Pułku Piechoty AK. Za postawę wykazaną podczas walk w tym oddziale dwukrotnie otrzymał Krzyż Walecznych.
Po rozwiązaniu Armii Krajowej wyjechał do Krakowa. Prowadził tam działalność na rzecz Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. W maju 1945 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. W październiku zwolniono go na mocy amnestii. Nawiązał kontakt z organizacją Wolność i Niezawisłość, jednak ostatecznie zdecydował się na ucieczkę z Polski. Podczas próby dotarcia na Zachód został zatrzymany przez służby czechosłowackie. Druga próba zorganizowana latem 1946 roku zakończyła się powodzeniem. Fryderyk Serafiński zamieszkał w Wielkiej Brytanii, dopiero W 1993 roku powrócił do Polski.
Elżbieta Zawacka (1909–2009)
Pochodziła z Torunia. Ukończyła studia matematyczne na Uniwersytecie Poznańskim. Pracowała jako nauczycielka w szkole średniej. Udzielała się społecznie jako instruktor Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Po wybuchu drugiej wojny światowej w szeregach Kobiecego Batalionu Pomocniczej Służby Wojskowej brała udział w obronie Lwowa. Po klęsce wrześniowej wstąpiła do Służby Zwycięstwu Polsce. Współorganizowała struktury polskiego podziemia na Górnym Śląsku. W grudniu 1940 roku otrzymała przydział do działu Łączności Zagranicznej Komendy Głównej. Została organizatorem tras kurierskich oraz kurierką. Ze względu na perfekcyjną znajomość języka niemieckiego przewoziła pocztę na odcinku między Warszawą a Berlinem. Dzięki kurierom na kolejnych etapach korespondencja docierała do Londynu. Elżbieta Zawacka, legitymując się fałszywymi dokumentami, przekraczała granicę Rzeszy dziesiątki razy.
W lutym 1943 roku na rozkaz dowództwa ruszyła z misją do Wielkiej Brytanii jako emisariuszka Komendanta Głównego Armii Krajowej. W Wielkiej Brytanii przeszła wyczerpujący kurs spadochroniarski. Jako jedyna spośród piętnastu kandydatek znalazła się w szeregach cichociemnych. W ramach operacji lotniczej „Neon 4” została zrzucona ze spadochronem nad okupowanym krajem. Wiosną 1944 roku siatka kurierska polskiego podziemia została rozbita przez gestapo. Zawacka zdołała uniknąć aresztowania. Została przeniesiona do Wojskowej Służby Kobiet. W szeregach tej formacji brała udział w powstaniu warszawskim. Po kapitulacji udała się do Krakowa, gdzie próbowała odbudować zerwaną łączność z Londynem. Po rozwiązaniu Armii Krajowej do 1946 roku nadal działała w konspiracji w Delegaturze Rządu na Kraj oraz Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”. Powróciła do zawodu nauczyciela.
5 września 1951 została aresztowana przez komunistyczne władze i skazana na dziesięć lat pozbawienia wolności. Więzienie opuściła po czterech latach. Utrzymywała liczne kontakty z weteranami polskiego podziemia. Gromadziła materiały historyczne. Na początku lat osiemdziesiątych związała się z ruchem kombatanckim „Solidarności”. Współtworzyła Światowy Związek Żołnierzy AK. W 1990 z jej inicjatywy powstała Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”. 3 maja 2006 roku Prezydent RP Lech Kaczyński nadał jej stopień generała brygady.
