niedziela,
Operacja lotnicza „Measles”
W nocy z 3 na 4 września 1942 roku w ramach operacji lotniczej „Measles” w okolicach miejscowości Stachlew kilkanaście kilometrów na południe od Łowicza miał miejsce zrzut cichociemnych na placówkę odbiorczą „Żaba”. Odlot ekipy cichociemnych nastąpił 3 września z lotniska RAF Tempsford położonego 75 kilometrów na północ od centrum Londynu. Dowódcą załogi samolotu Halifax W-7773 „S” z 138. Dywizjonu RAF był kapitan nawigator Mariusz Wodzicki. W okupowanej Polsce znaleźli się podporucznik Jan Grycz „Dziadzio”, kapitan Julian Kozłowski „Cichy”, porucznik Wincenty Michalczewski „Mir”, porucznik Kazimierz Smolski „Sosna”, kapitan Wacław Zaorski „Ryba” oraz major Wiktor Zarembiński „Zrąb”. Cała ekipa skoczków wylądowała bez większych problemów.
Jan Grycz (1910–1943)
Urodził się w Chomęcicach, w Wielkopolsce. Ukończył Państwową Średnią Szkołę Rolniczą w Bojanowie. We wrześniu 1939 roku walczył w szeregach Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. Przedostał się do Francji, gdzie służył w Polskich Siłach Zbrojnych. Odbył kurs w Szkole Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan. Jako żołnierz Samodzielnej Brygadzie Strzelców Podhalańskich walczył w bitwie o Narvik. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał przydział do 1. Brygady Strzelców.
Po przerzucie do okupowanej Polski otrzymał przydział do Związku Odwetu, a następnie do Kedywu Okręgu Polesie Armii Krajowej. Jako komendant Leśnej Młodszych Dowódców Piechoty „Młodnik” zajmował się szkoleniem żołnierzy. Razem ze swoimi kursantami udał się na Polesie Wołyńskie i podjął działania odwetowe przeciwko UPA. Zginął w walce z obławą niemiecką w okolicach Hłuszy. Za męstwo w walce cztery razy otrzymał Krzyż Walecznych.
Julian Kozłowski (1898–1944)
Urodził się w Warszawie. W czasach szkolnych działał w harcerstwie. Po zdaniu egzaminu dojrzałości chciał dołączyć do 5. Dywizji Strzelców Polskich w Irkucku, jednak na skutek rewolucyjnej zawieruchy nie zdołał tam dotrzeć. Ostatecznie aresztowany przez bolszewików, „za wspieranie kontrrewolucji” trafił do przymusowej pracy w kopalni na Syberii. Zdołał uciec i w 1921 roku dotrzeć do Polski. Studiował w Państwowym Instytucie Wychowania Fizycznego. Pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego w Liceum Krzemienieckim. Podczas kampanii wrześniowej służył w komendzie Garnizonu Krzemienieckiego. Po agresji ZSRR na Polskę przeszedł na Węgry. Do Francji przybył wiosną 1940 roku.
Po upadku Francuzów trafił do Wielkiej Brytanii. Początkowo służył w 7. Brygadzie Kadrowej Strzelców, następnie w obsłudze pociągu pancernego „C”, i w końcu 4 Brygadzie Kadrowej Strzelców przemianowanej później na 1. Samodzielną Brygadę Spadochronową. Po lądowaniu w okupowanej Polsce otrzymał przydział na stanowisko szefa Wydziału Techniczno-Legalizacyjnego do Oddziału I Organizacyjnego Komendy Głównej Armii Krajowej. Latem 1943 roku został oddelegowany do Delegatury Rządu na Kraj, gdzie był zastępcą Delegata Rządu na Wołyń. Stacjonował w Kowlu. W 1944 roku został aresztowany przez Niemców, jednak zdołał zbiec. Wrócił do Warszawy. Podczas powstania warszawskiego dowodził kompanią „Sadyba” w batalionie „Oaza” pułku „Baszta” na Mokotowie. Poległ 19 sierpnia 1944 roku w trakcie uderzenia na pałac w Wilanowie w celu wsparcia oddziału przebijającego się z lasów kabackich.
Wincenty Michalczewski (1909–1999)
Urodził się w Przytyku niedaleko Radomia. Był uczniem Państwowej Średniej Szkoły Technicznej Kolejowej, w 1929 roku zdał maturę. Pracował jako technik w Powiatowym Zarządzie Drogowym w Łucku. Ramach służby wojskowej ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W 1939 roku został zmobilizowany i otrzymał przydział do pracy w Komisji Wojskowej rzeszowskiej filii fabryki H. Cegielski Spółka Akcyjna w Poznaniu. Później służył w Szefostwie Uzbrojenia Dowództwa Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu. 22 września przeszedł na Węgry. Po przybyciu do Francji trafił do Rezerwowego Obozu Wyszkolenia Oficerów w Camp de Carpiagne, a następnie do Legii Oficerskiej. W czerwcu 1940 roku dostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w kilku polskich jednostkach.
Po przerzucie do okupowanej Polski został szefem uzbrojenia obszaru Oddziału IV Kwatermistrzowskiego sztabu Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej. Między innymi organizował produkcję granatów. 17 kwietnia 1943 roku przypadkowo został aresztowany pod fałszywym nazwiskiem przez gestapo. Do końca wojny przebywał w niemieckich obozach koncentracyjnych. Po uwolnieniu krótko przebywał w Wielkiej Brytanii. W 1948 roku zdecydował się na powrót do Polski. W latach pięćdziesiątych zdobył dyplom inżyniera budownictwa na Politechnice Warszawskiej. Zmarł w 1999 roku.
Kazimierz Smólski (1913–1985)
Urodził się w Doniecku. W 1922 roku jego rodzina zamieszkała w Polsce. Ukończył Państwowe Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu. Studiował na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii w Toruniu i zdobył stopień podporucznika. W wojnie obronnej 1939 roku walczył w szeregach 23 Pułku Artylerii Lekkiej w rejonie Będzina, Klimontowa, Maczek, Trzebini, Alwerni, Krakowa, Nowego Korczyna, Pacanowa, Baranowa Sandomierskiego, Tarnobrzegu, Rozwadowa, Janowa Lubelskiego, Frampola, Biłgoraju, Zwierzyńca, Tomaszowa Lubelskiego. Po klęsce wrześniowej przez Słowację przedostał się na Węgry, a następnie udał się do Francji. Służył w Polskich Siłach Zbrojnych we Francji, w czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w oddziałach artylerii.
Po wylądowaniu w Polsce odbył standardową aklimatyzację i otrzymał przydział do IV Odcinka „Wachlarza” na stanowisko komendanta bazy w Borysowie. 9 grudnia 1942 roku został aresztowany w Mińsku przez gestapo. Przeszedł brutalne śledztwo. Był ranny po wybuchu granatu wrzuconego do celi przez hitlerowców. Po zakończeniu śledztwa więziono go w kilku niemieckich obozach koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau, Mauthausen-Gusen, Redl-Zipf i Gusen II. Po uwolnieniu w 1945 roku wrócił do Polski i się ujawnił. Pracował w kilku przedsiębiorstwach. Według dokumentów IPN został zwerbowany w charakterze informatora przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Szczecinie. Według funkcjonariuszy UB nie przekazywał żadnych istotnych informacji.
Wacław Zaorski (1908–1942)
Urodził się w Starych Bylinach, w pobliżu Rawy Mazowieckiej. Ukończył Gimnazjum Męskie Władysława Giżyckiego w Warszawie i odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. 1934 roku uzyskał dyplom inżyniera rolnika ze specjalnością ichtiobiologiczno-rybacką na Wydziale Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Pracował jako administrator majątków. Podczas kampanii wrześniowej walczył w szeregach 13. Pułku Artylerii Lekkiej. Dostał się do sowieckiej niewoli. Po udanej ucieczce przez Węgry, Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, gdzie służył w jednostkach artylerii. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii trafił do 1. Dywizjonu Artylerii Lekkiej 1. Brygady Strzelców.
Po przeszkoleniu w zakresie dywersji wylądował w okupowanej Polsce. Otrzymał awans do stopnia kapitana oraz przydział na IV Odcinek Wachlarza na stanowisko zastępcy komendanta bazy w Mińsku. Brał udział w kilku akcjach dywersyjnych. 8 grudnia 1942 roku został aresztowany przez gestapo. Po przywiezieniu na przesłuchanie popełnił samobójstwo. Wykorzystał kapsułkę z cyjankiem potasu, w którą zaopatrzony był każdy cichociemny. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Wiktor Zarembiński (1903–1943)
Urodził się w Łabuniach na Zamojszczyźnie. Na początku 1918 roku przerwał naukę w gimnazjum i wstąpił ochotniczo do 6 Pułku Ułanów. W maju trafił do niemieckiej niewoli, z której uciekł po kilku tygodniach. Po powrocie do Polski wznowił naukę, jednak latem 1920 roku ochotniczo dołączył do 6 Pułku Ułanów Kaniowskich. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Podczas służby na linii demarkacyjnej pod koniec roku zachorował na tyfus plamisty. Po zakończeniu półtorarocznego leczenia wstąpił do Szkoły Oficerskiej w Bydgoszczy. W okresie dwudziestolecia międzywojennego był zawodowym oficerem, służył w kilku jednostkach kawalerii. We wrześniu 1939 roku jako rotmistrz dowodził szwadronem w 10. Brygadzie Kawalerii pułkownika Stanisława Maczka. Uczestniczył w walkach m.in. w rejonie Jordanowa, Rzeszowa, Jarosławia, Żółkwi oraz Lwowa. Odznaczał się męstwem, dwukrotnie otrzymał Krzyż Walecznych.
18 września przeszedł na Węgry. Po ucieczce z internowania dotarł do Francji. Służył w 24. Pułku Ułanów w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej. Brał udział w ciężkich walkach opóźniających, kiedy Polacy osłaniali odwrót francuskich oddziałów. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii nadal był żołnierzem 24 Pułk Ułanów. Jesienią 1940 roku dowództwo 2 Brygady Strzelców objął generał Stanisław Maczek i rotmistrz Zarembiński ponownie znalazł się pod jego komendą.
Zgłosił się do służby w kraju. Po przejściu przeszkolenia ze specjalnością w dywersji trafił do okupowanej Polski w ramach operacji lotniczej „Measles”. Otrzymał przydział do Okręgu Lwów Armii Krajowej na stanowisko zastępcy komendanta Inspektoratu Lwów Miasto. Jednocześnie pełnił obowiązki komendanta Dzielnicy Południowej Inspektoratu. W lutym 1943 roku złamał nogę i wbrew zasadom konspiracji kontynuował działalność w ramach pracy w organizacji w swoim miejscu zamieszkania. 17 kwietnia 1943 roku został aresztowany przez gestapo. Po przewiezieniu do więzienia popełnił samobójstwo.
