wtorek,
Marian Gołębiewski
Dziś mija rocznica urodzin oficera Armii Krajowej, cichociemnego, niestrudzonego działacza opozycji antykomunistycznej.
Marian Gołębiewski urodził się 16 kwietnia 1911 roku w Płońsku pod Warszawą. W 1922 roku jego rodzice przeprowadzili się do Inowrocławia. W 1931 roku ukończył seminarium nauczycielskie w Kcyni i Słupcy. W 1939 roku pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej. Po wybuchu drugiej wojny światowej walczył w szeregach 45. Pułku Piechoty. 19 września razem z całą jednostką przeszedł do Rumunii. Po ucieczce z obozu internowania przedostał się do Francji, gdzie po ukończeniu szkoły podchorążych otrzymał przydział do 1. Dywizji Grenadierów. Jako dowódca plutonu walczył z Niemcami w Alzacji i Lotaryngii. 21 czerwca 1940 roku dostał się do niewoli. Na początku października zbiegł z obozu jenieckiego Sargemindes i przez Hiszpanię oraz Gibraltar przedostał się do Wielkiej Brytanii. Na Wyspach Brytyjskich służył w 1. Brygadzie Strzelców.
Zgłosił się do służby w kraju i przeszedł odpowiednie przeszkolenie. W nocy z 1 na 2 października 1942 roku w ramach operacji lotniczej „Gimlet” został przerzucony do okupowanej Polski. Razem z nim ze spadochronem skakali podporucznik Stanisław Jagielski „Gacek”, podporucznik Ewaryst Jakubowski „Brat”, porucznik Władysław Klimowicz „Tama”, podporucznik Ryszard Kowalski „Benga”, podporucznik Jan Poznański „Pływak”. Skoczków na miejsce zrzutu dostarczył samolot Halifax W-7774 „T” z 138 Dywizjonu RAF, który 1 października wystartował z lotniska Tempsford położonego 75 kilometrów na północ od centrum Londynu. Załogą dowodził porucznik nawigator Stanisław Król. Cichociemnych odebrała placówka „Zamek” w okolicach miejscowości Pawłowice i Życzyn, kilkanaście kilometrów od Dęblina. Teren zabezpieczał oddział Batalionów Chłopskich pod dowództwem Jana Ptaszka.
Po aklimatyzacji w Warszawie został skierowany do Okręgu Lublin Armii Krajowej na stanowisko szefa Kedywu Inspektoratu Rejonowego Zamość. Podczas niemieckiej operacji wysiedlania i eksterminacji polskiej ludności Zamojszczyzny podległe mu oddziały prowadziły akcje odwetowe. W kwietniu 1943 roku przeprowadził śmiałą samodzielną akcję uwolnienia z gestapo w Zamościu żony komendanta Okręgu Armii Krajowej Tomaszów Lubelski wraz z jej kilkuletnim dzieckiem. Pod koniec 1943 roku został komendantem Obwodu Hrubieszów. W tym rejonie toczono walki z nacjonalistami ukraińskimi. W maju 1944 roku dodatkowo objął obowiązki komendanta Obwodu Włodzimierz Wołyński. Podczas niemieckiej czerwcowej obławy w Puszczy Solskiej znanej jako operacja Sturmwind II został ciężko ranny, jednak zdołał wydostać się z okrążenia.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej pozostał w podziemiu. W sierpniu jego oddział uwolnił kilkunastu żołnierzy AK przetrzymywanych w areszcie w Hrubieszowie. Był zwolennikiem porozumienia z Ukraińcami, prowadził rozmowy w tej sprawie. Ostatecznie jego ustalenia z Ukraińcami nie zostały zaakceptowane przez dowództwo, jednak na terenie Lubelszczyzny i Podlasia zawieszenie broni z nielicznymi wyjątkami trwało do 1947 roku. Po rozwiązaniu Armii Krajowej kontynuował działalność niepodległościową. Był współautorem niezrealizowanego planu ataku na więzienie mokotowskie w Warszawie.
W styczniu 1946 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Po brutalnym śledztwie stanął przed komunistycznym sądem jako oskarżony w procesie I Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niepodległość. Jako jedyny w tym procesie otrzymał karę śmierci. Kilka dni później jego wyrok zamieniono na dożywotnie pozbawienie wolności. W 1955 roku próbował bezskutecznie uciec z więzienia w Sieradzu. W 1956 roku został zwolniony.
W latach sześćdziesiątych był współzałożycielem organizacji znanej później jako Ruch. Nie uczestniczył bezpośrednio w akcjach prowadzonych przez organizację. Latem 1970 roku został aresztowany w związku z planowanym przez Ruch podpaleniem Muzeum Lenina w Poroninie. Został skazany na cztery i pół roku więzienia. Po wyjściu na wolność nadal działał w ruchu opozycyjnym. W 1977 roku dołączył do Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Po wybuchu strajków na Wybrzeżu latem 1980 roku bez powodzenia próbował dotrzeć do robotników w Stoczni Gdańskiej. Po podpisaniu porozumień sierpniowych uczestniczył w organizowaniu NSZZ „Solidarność”. Od 1982 roku przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Działał w organizacjach polonijnych, był inicjatorem powstania Komitetu Budowy Pomnika Katyńskiego.
W 1990 roku wrócił do Polski. 26 czerwca 1996 roku Sąd Najwyższy uchylił wyrok z 1972 roku dotyczący skazania go na karę pozbawienia wolności. Marian Gołębiewski zmarł 18 października 1996 w Warszawie.
