wtorek,
Zygmunt Rumel
Zygmunt Jan Rumel urodził się 22 lutego 1915 roku w Piotrogrodzie. Jego ojciec był żołnierzem armii carskiej, który w 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Po wojnie polsko-bolszewickiej rodzina zamieszkała na Wołyniu. Zygmunt Rumel ukończył słynne Liceum Krzemienieckiego, zwane ówcześnie Atenami Wołyńskimi. W czasach szkoły średniej działał społecznie w Wołyńskim Związku Młodzieży Wiejskiej. W tym okresie powstały jego pierwsze wiersze.
W 1935 roku zdał maturę i zaczął studiować polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1938–1939 odbył służbę wojskową w Wołyńskiej Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina Kątskiego we Włodzimierzu Wołyńskim. Latem 1939 roku odbywał praktykę w 23 Pułku Artylerii Lekkiej w Będzinie. W szeregach tej jednostki walczył w kampanii wreześniowej. 20 września dostał się do sowieckiej niewoli. Podawał się za szeregowca i w efekcie dość szybko został zwolniony.
Pod koniec 1939 roku w rodzinnych stronach wstąpił do lokalnej podziemnej antysowieckiej organizacji. W 1940 roku na Wołyń przybyli przedstawiciele Związku Walki Zbrojnej w celu tworzenia struktur organizacji. Organizacja Rumla podporządkowała się ZWZ. Kiedy w 1940 roku NKWD rozbiło kierownictwo wołyńskiego ZWZ, zagrożony aresztowanie Rumel wyjechał do Warszawy. Nawiązał kontakty ze znanymi z młodości działaczami ruchu ludowego. Pracował w podziemnej drukarni Komendy Głównej Batalionów Chłopskich. Jesienią 1941 roku wyjechał na Wołyń, jako emisariusz Batalionów Chłopskich.
W 1943 roku został powołany na komendanta VIII Wołyńskiego Okręgu Batalionów Chłopskich. Organizował oddziały partyzanckie oraz samoobronę przeciw ukraińskim nacjonalistom. W lipcu otrzymał rozkaz przeprowadzenia rozmów z miejscowym dowództwem Ukraińskiej Powstańczej Armii. Nawiązanie dialogu miało przyczynić się do zahamowania rzezi wołyńskiej i prowadzenia wspólnej walki z Niemcami. 10 lipca Rumel w towarzystwie przedstawiciela Armii Krajowej Krzysztofa Markiewicza oraz przewodnika Witolda Dobrowolskiego udał się do kwatery UPA. Wszyscy trzej zostali bestialsko zamordowani przez Ukraińców. Następnego dnia nastąpił punkt kulminacyjny rzezi wołyńskiej – tzw. krwawa niedziela. 11 lipca Ukraińcy zaatakowali 99 miejscowości, zamordowano setki Polaków. Szacuje się, że w lipcu 1943 roku ofiarami Ukraińców stało się 10-11 tysięcy Polaków.
Pierwsze próby poetyckie Rumla zostały opublikowane w szkolnym piśmie. Większość jego utworów trafiała do szuflady, wyjątkiem był opublikowany w czasopiśmie „Droga Pracy” poemat „Pieśń”. Rękopisy wierszy Rumla przetrwały razem z jego żoną powstanie warszawskie. Przez lata jego twórczość znana była tylko najbliższym. W połowie lat siedemdziesiątych z inicjatywy Anny Kamieńskiej wydano zbiór „Poezje”. Spotkał się on z dobrym odbiorem, m.in. z wysoką oceną Jarosława Iwaszkiewicza. Klasyfikowano go jako romantyka z wyraźnymi wpływami twórczości Słowackiego i Norwida. Najbardziej znanym wierszem poety jest utwór „Dwie matki”, w którym wyraził swoją miłość połączoną z wewnętrznym rozdarciem między dwoma „matkami-ojczyznami” - Polską i Ukrainą.
W 2004 roku Wincenty Ronisz zrealizował film „Poeta nieznany”, który przybliżył postać poety dla szerszych kręgów społeczeństwa. Zygmunt Rumel był pierwowzorem postaci Zygmunta Krzemienieckiego z filmu „Wołyń” z 2016 roku.
