piątek,
Władysław Sikorski
Dziś przypada rocznica urodzin Władysława Sikorskiego.
„Nie ma mowy o szczęściu bez patriotyzmu”
–– Władysław Sikorski.
Urodził się 20 maja 1881 roku w Tuszowie Narodowym na Podkarpaciu. Cztery lata później zmarł jego ojciec. Miał troje rodzeństwa, utrzymywana przez matkę rodzina była w trudnej sytuacji. W latach 1898–1902 uczył się w seminarium nauczycielskim w Rzeszowie. Swoimi zdolnościami zwrócił uwagę dyrektora szkoły, który pozwolił mu zamieszkać w swoim domu. Kiedy profesor wraz z rodziną wyjechał do Lwowa, razem z nimi przeprowadził się Sikorski. Maturę zdał w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie. Rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Dróg i Mostów Politechniki Lwowskiej. Na uczelni włączył się w działalność patriotyczną.
Po studiach pracował w administracji galicyjskiej. Odbył roczną służbę wojskową w armii austro-węgierskiej i wstąpił do austriackiej szkoły wojskowej. Zdobył stopień podporucznika rezerwy. Od 1909 roku pracował jako inżynier przy regulacji rzeki San. W 1907 nawiązał kontakty z Polską Partią Socjalistyczną. Poznał wtedy Józefa Piłsudskiego. Miał wojskowe wykształcenie i szybko zyskał autorytet jako znawca sztuki wojennej u członków PPS. Wspólnie z Marianem Kukielem, Walerym Sławkiem, Kazimierzem Sosnkowskim, Witoldem Jodko-Narkiewiczem i Henrykiem Minkiewiczem w 1908 roku we Lwowie założył Związek Walki Czynnej. Celem organizacji było powstanie zbrojne przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Działał się jako wykładowca na kursach wojskowych prowadzonych przez Związek. W 1910 roku mocno zaangażował się w organizowanie Związku Strzeleckiego na terenie Galicji wschodniej.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej otrzymał powołanie do armii austro-węgierskiej. Dzięki interwencji działaczy politycznych zdołał uniknąć służby. 9 sierpnia 1914 roku dotarł do oddziałów strzeleckich w Miechowie. Po powstaniu Naczelnego Komitetu Narodowego objął w nim stanowisko szefa Departamentu Wojskowego. Pod koniec września 1914 został pierwszym komendantem szkoły podchorążych Legionów Polskich.
Po zajęciu Królestwa Polskiego przez wojska państw centralnych zarysował się jego konflikt z Piłsudskim. Sikorski dążył do dalszej rozbudowy Legionów Polskich, Komendant uważał, że dalszy rozwój polskich jednostek powinien zależeć od doprecyzowania stanowiska Niemiec i Austrii w sprawie polskiej.
W lutym 1918 roku Sikorski popadł w niełaskę władz austriackich. Wydania rozkazu aprobującego bunt II Brygady, która po niekorzystnym dla Polski traktacie brzeskim przeszła na stronę rosyjską, zakończyło się internowaniem w obozie jenieckim. Odosobnienie trwało krótko, już w kwietniu Sikorski został zwolniony. Z upoważnienia Rady Regencyjnej zajął się organizowaniem przeszłych jednostek Wojska Polskiego w Małopolsce. 30 października 1918 roku decyzją Rady Regencyjnej Sikorski został szefem sztabu Wojska Polskiego w Galicji. Zaskoczony wybuchem walk polsko-ukraińskich wziął udział w obronie Przemyśla, a następnie udał się do Krakowa, gdzie organizował pomoc dla Lwowa. Brał udział w walkach z Ukraińcami i bolszewikami.
Szczególnie odznaczył się podczas wojny polsko-bolszewickiej. 11 sierpnia 1920 roku stanął na czele 5. Armii. Kiedy bolszewicy parli na Warszawę, przeprowadził kontruderzenie w kierunku Nasielska i Ciechanowa. Skutecznie związał dwie sowieckie armie.
W pierwszych latach po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej kolejno zajmował kilka ważnych stanowisk. Był szefem Sztabu Generalnego, szefem rady ministrów, ministrem spraw wojskowych. Podczas zamachu majowego w 1926 roku pozostał neutralny. W 1928 roku został zwolniony ze stanowiska dowódcy VI Okręgu Korpusu we Lwowie i odstawiony na boczny tor. Do września 1939 pozostał bez przydziału służbowego. W 1936 był jednym z inicjatorów powstania antysanacyjnego politycznego porozumienia Frontu Morges.
Po zaostrzeniu się sytuacji międzynarodowej wielokrotnie zabiegał o przydział do jednostki wojskowej. Jego wysiłki nie przyniosły żadnego skutku. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. 24 września dotarł do Paryża. Dwa dni później został wyznaczony na dowódcę polskich sił zbrojnych mających powstać na uchodźstwie. 30 września prezydent Władysław Raczkiewicz mianował go prezesem Rady Ministrów i ministrem spraw wojskowych. 7 listopada na mocy dekretu prezydenta RP został mianowany Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. 18 grudnia 1939 rząd Sikorskiego sprecyzował założenia swojej polityki zagranicznej. Jako głównego wroga postrzegano Niemcy hitlerowskie. Zapowiadano także walkę o odzyskanie ziem zagarniętych przez ZSRR.
„My Polacy rozumiemy wojnę nie jak symbol, lecz jako prawdziwą walkę”
–– Władysław Sikorski.
Początkowo skupiono się na tworzeniu polskiej armii. W 1940 roku w walkach o Narvik brała udział Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Dwie polskie dywizje walczyły w obronie Francji. Kilka innych formacji było w tym czasie jeszcze w trakcie organizowania. Po klęsce Francji polskie władze ewakuowały się do Wielkiej Brytanii. Na Wyspy Brytyjskie dotarło także wielu polskich żołnierzy.
Po niemieckim ataku na ZSRR Sikorski podpisał układ o współpracy wojskowej ze Związkiem Sowieckim. Brak gwarancji dla polskiej granicy wschodniej spowodował kryzys rządowy. Przeciw zawarciu porozumienia wypowiedziała się prawie połowa składu rządu RP na uchodźstwie. Trzech ministrów złożyło dymisje. Sikorski podpisał układ bez prezydenckich pełnomocnictw na własną odpowiedzialność, ponieważ uważał, że zwłoka wpłynie niekorzystnie na międzynarodową pozycję rządu polskiego. Kierował się także troską o los polskich obywateli na terenach pod sowiecką jurysdykcją. Układ Sikorski-Majski ocalił życie tysiącom Polaków więzionym przez Sowietów. Mogły powstać Polskie Siły Zbrojne w ZSRR. Ich dowódcą został generał Władysław Anders, zwolniony z więzienia na Łubiance.
W kwietniu 1943 roku Niemcy ogłosili informację o odkryciu kilku tysięcy ciał polskich oficerów zamordowanych przez NKWD w lesie katyńskim. Kiedy Władysław Sikorski zażądał śledztwa Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w tej sprawie, władze sowieckie oskarżyły go o współpracę z hitlerowcami. Zaistniała sytuacja stała się dla Sowietów pretekstem do zerwania stosunków dyplomatycznych z polskim rządem.
Generał Władysław Sikorski zginął w 4 lipca 1943 roku w katastrofie lotniczej w Giblartarze. Samolot B-24 Liberator krótko po starcie runął do wody. Na pokładzie prawdopodobnie znajdowało się 17 osób. Przeżył jedynie pilot. Okoliczności katastrofy do dziś nie zostały wyjaśnione. Dokumentacja z prac brytyjskiej komisji śledczej nadal pozostaje utajniona. Istnieje wiele spekulacji o prawdziwych przyczynach katastrofy.
