czwartek,
Teodora Żukowska
Dziś mija rocznica urodzin zasłużonej agentki kontrwywiadu Armii Krajowej, więźnia politycznego okresu stalinizmu, damy orderów Złotego Krzyża Zasługi z Mieczami oraz Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski.
Teodora Żukowska urodziła się 2 czerwca 1914 roku w Wiedniu jako Theodora-Flavia Matugenta Edle von Seracsin-Żukowska. Jej rodzina miała międzynarodowe korzenie. Kiedy miała sześć lat, rozpadło się małżeństwo jej rodziców. Jej matka parę lat później poślubiła rotmistrza 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich Jerzego Roleckiego. Od 1926 roku Teodora mieszkała w Polsce. W latach trzydziestych przyjęła polskie obywatelstwo i ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała w Warszawie, w Ministerstwie Przemysłu i Handlu.
Na początku okupacji hitlerowskie jej rodzina została eksmitowana z mieszkania przy Alei Szucha. Pochodzenie i doskonała znajomość języka niemieckiego spowodowały, że zaproponowano jej pracę w niemieckiej administracji. Za zgodą polskich władz podziemnych późną jesienią 1939 roku podjęła pracę w urzędzie gubernatora dystryktu warszawskiego. Stała się bezcennym źródłem informacji na temat planów okupanta. Jej meldunki odbierał kontrwywiad Okręgu Warszawskiego Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej.
Jedną z jej licznych zasług było przekazanie polskiemu podziemiu rysopisu i adresu Franza Kutschery oraz informacji o marce i numerze rejestracyjnym jego samochodu. Dzięki tym danym wywiad AK miał ułatwione działanie podczas przygotowywania udanej akcji Kutschera. Franz Kutschera w 1943 roku objął stanowisko Dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski. Z racji swojego okrucieństwa był zwany „katem Warszawy”. Już wcześniej w innych okupowanych krajach dał się poznać jako bezlitosny zbrodniarz. Liczbę ofiar z okresu jego pobytu w Warszawie szacuje się na pięć tysięcy osób. 1 lutego 1944 roku żołnierze Armii Krajowej wykonali na nim wyrok śmierci.
Krótko przed wybuchem powstania warszawskiego otrzymała rozkaz wyjazdu do III Rzeszy, gdzie podjęła pracę w zakładach naprawczych Lufthansy w Austrii. Po wkroczeniu aliantów wstąpiła do 2. Korpusu Polskiego generała Andersa. Później krótko przebywała w Wielkiej Brytanii. W 1947 roku wróciła do Polski. Pracowała w centralach handlu zagranicznego. W 1949 roku została aresztowana przez komunistyczne władze. Chciano od niej wymusić zeznania na temat rzekomej współpracy AK z gestapo. Została zwolniona dopiero po czterech latach.
Teodora Żukowska zmarła 18 grudnia 1993 roku w Warszawie.
