czwartek,
Stefan Rowecki
„Ja do niewoli nie pójdę. Wojna jeszcze nieskończona. Będę walczyć dalej. Może we Francji, może gdzie indziej, ale broni nie złożę”
–– Stefan Rowecki, odprawa przed kapitulacją pierwszej bitwy pod Tomaszowem Lubelskim
Stefan Rowecki urodził się 25 grudnia 1895 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Po wybuchu pierwszej wojny światowej, pod koniec 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, trafił do I Brygady Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym był internowany. W lutym 1918 roku został żołnierzem Polskiej Siły Zbrojnej. W listopadzie 1918 roku brał udział w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej m.in. jako szef Oddziału II Sztabu Frontu Południowo-Wschodniego i Grupy Uderzeniowej generała Edwarda Rydza-Śmigłego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego był oficerem zawodowym. Latem 1939 roku w stopniu pułkownika objął stanowisko dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Razem ze swoją jednostką walczył w kampanii wrześniowej, po kapitulacji uniknął niewoli i wrócił do Warszawy, gdzie objął stanowisko zastępcy komendanta Służby Zwycięstwu Polski generała Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza. W maju 1940 roku otrzymał awans do stopnia generała brygady. 30 czerwca 1940 został komendantem głównym ZWZ i dowódcą Sił Zbrojnych w Kraju. Komenda Główna podlegała rządowi RP w Londynie, jednak posiadała stosunkowo dużą samodzielność w sprawowaniu władzy w kraju. Formowanie struktur militarnych w okupowanym kraju było bardzo trudnym zadaniem. Po klęsce wrześniowej nastroje społeczne wobec kadry oficerskiej nie były najlepsze. Rowecki sporo energii włożył w proces łączenia najważniejszych organizacji konspiracyjnych w kraju w jednolite wojsko podziemne. Zdecydowanie odmawiał współpracy z polskimi komunistami, którzy już w 1940 roku próbowali mediacji z Polskim Państwem Podziemnym.
Latem 1941 roku po hitlerowskim ataku na Sowietów ZWZ powołał organizację „Wachlarz”, która miała prowadzić działania dywersyjne na liniach komunikacyjnych na tyłach frontu wschodniego. Brytyjczycy i Naczelny Wódz generał Sikorski przykładali do tych działań wielką wagę. Do „Wachlarza” trafiła połowa cichociemnych. Jesienią 1941 roku w szeregach ZWZ znajdowało się 40 tysięcy żołnierzy. Niestety większość z nich nie posiadała odpowiedniego przeszkolenia i doświadczenia. Wartość bojową ZWZ obniżało niedostateczne wyposażenie w broń.
14 lutego 1942 roku Związek Walki Zbrojnej przemianowano na Armię Krajową, a generał Rowecki objął stanowisko jej komendanta głównego. Z uwagi na znaczenie stanowisk, które zajmował w polskim ruchu oporu, był intensywnie poszukiwany przez gestapo. Funkcjonowała specjalna komórka zajmująca się wyłącznie polowaniem na przywódców podziemia, a z rysopisem Roweckiego zapoznany był każdy funkcjonariusz lub agent niemiecki działający na terenie Warszawy. Rowecki ochronę osobistą ograniczał jedynie do spotkań służbowych, był zdania, że łatwiej uniknie aresztowania, wtapiając się w tłum.
30 czerwca 1943 roku na skutek działań agentów gestapo ulokowanych w wywiadzie AK został aresztowany przez Niemców. W obawie przed próbą odbicia natychmiast przetransportowano go samolotem do Berlina. Odrzucił niemieckie propozycje współpracy. W połowie lipca 1943 roku został więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen. 14 marca 1944 roku rozkazem Naczelnego Wodza generała Kazimierza Sosnkowskiego otrzymał awans do stopnia generała dywizji. Został zgładzony na osobisty rozkaz Heinricha Himmlera po wybuchu powstania warszawskiego, w pierwszych dniach sierpnia 1944 roku.
