niedziela,
Stefan Czarniecki
2 stycznia 1665 roku Stefan Czarniecki został hetmanem polnym koronnym. Wszystko, do czego doszedł, było jego osobistą zasługą, od zwykłego żołnierza, przeszedł wszystkie szczeble wojskowej kariery. Uczestniczył w niezliczonej ilości bitew i potyczek. Józef Wybicki uwiecznił jego nazwisko w Mazurku Dąbrowskiego.
Niewiele wiadomo o jego młodości, przyjmuje się, że Stefan Czarniecki herbu Łodzia urodził się w 1599 roku w Czarncy koło Włoszczowy. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej, prawdopodobnie ukończył kolegium jezuitów w Krakowie. Dość szybko został zawodowym żołnierzem, mogło to być w 1621 roku. Początkowo przyłączył się do lisowczyków. Bardzo możliwe, że walczył w bitwie pod Chocimiem podczas wojny polsko-tureckiej 1620–1621, na pewno brał udział w piątej wojnie polsko-szwedzkiej 1626–1629. W 1633 roku uzyskał stopień porucznika.
Służył pod komendą wielu wybitnych dowódców, m.in. u Stanisława Koniecpolskiego, Mikołaja Potockiego, Stanisława Lubomirskiego. W 1644 roku szarża jego husarskiej chorągwi walnie przyczyniła się do polskiego zwycięstwa w bitwie z Tatarami pod Ochmatowem. Po bitwie nad Żółtymi Wodami w 1648 roku przez rok przebywał w niewoli. Brał udział w zwycięskiej bitwie pod Beresteczkiem, gdzie polskie oddziały pod dowództwem króla Jana Kazimierza rozgromiły siły tatarsko-kozackie. Po tragicznej przegranej pod Batohem w 1652 roku, kiedy z rozkazu kozackiego dowódcy Bohdana Chmielnickiego zginęło kilka tysięcy pojmanych do niewoli bezbronnych żołnierzy, w swoim namiocie ukryli go Tatarzy. Po tym wydarzeniu pałał żądzą zemsty. Jesienią 1652 roku został oboźnym koronnym. Wiosną następnego roku na czele dywizji jazdy i dragonów zdobył kilka fortec kozackich. Podczas oblężenia Monasterzysk został ranny, od tej pory część podniebienia zastępowała mu metalowa blaszka.
W 1655 roku po szwedzkim najeździe pozostał wierny królowi Polski, nękał najeźdźców nieustannymi podjazdami. Wraz z Jerzym Lubomirskim dowodził w kampanii 1656. W 1657 roku wraz z Lubomirskim pod Czarnym Ostrowem doprowadził do otoczenia i kapitulacji armii Rakoczego. W 1658 roku Rzeczpospolita podpisała traktat obronny z Danią, Polacy zobowiązali się wysłać swoje oddziały na pomoc obleganemu sojusznikowi. Na ich czele stanął mistrz wojny kawaleryjskiej Stefan Czarniecki. Pierwszym celem Czarnieckiego była zajęta przez Szwedów wyspa Als, Aby się tam dostać, należało pokonać cieśninę. 14 grudnia 1658 roku Polacy przeprawili się przez lodowatą wodę i uderzyli na zaskoczonych Szwedów. Do dziś historycy spierają się co do sposobu pokonania cieśniny, najprawdopodobniej żołnierzy umieszczono na barkach, przy których wpław płynęły konie. Być może część oddziałów lekkiej jazdy przeszła przez wodę po mieliznach.
Wkrótce po jego powrocie do Polski z nową siłą rozgorzała wojna polsko-rosyjska. Latem 1660 roku sześćdziesięcioletni już Czarniecki wspólnie z hetmanem wielkim litewskim Pawłem Sapiehą pobił rosyjskie wojska pod Połonką. Pod koniec życia toczył walki na Ukrainie. 2 stycznia 1665 roku Czarniecki otrzymał odebraną Lubomirskiemu buławę polną koronną. Zmarł w czasie podróży do Lwowa 16 lutego 1665 roku na skutek ran odniesionych podczas walk z Kozakami.
Wiedza i umiejętności Stefana Czarnieckiego wynikały z doświadczenia, nie odebrał on formalnego wykształcenia wojskowego. Nie był najwybitniejszym polskim dowódcą, jednak doskonale potrafił zaskakiwać przeciwnika i tworzyć przewagę w wybranym miejscu. Jego talent i wielkość ujawniały się zwłaszcza w wojnie podjazdowej. Był zdecydowany i nie wahał się podejmować decyzji, ale miał także skłonności do niepotrzebnej brawury. Kiedy chciał, potrafił bezwzględnie dyscyplinować swoich żołnierzy, jednak czasami jego wojska dopuszczały się do morderstw jeńców i ludności cywilnej. Prawdopodobnie wpływ na to miała jego służba w oddziałach lisowczyków, którzy słynęli z okrucieństwa.
