piątek,
Stanisław Żółkiewski
Dziś mija rocznica śmierci legendarnego polskiego hetmana, zwycięzcy spod Kłuszyna, zdobywcy Kremla.
Stanisław Żółkiewski herbu Lubicz urodził się w 1547 roku w Turynce pod Lwowem. Pochodził ze średniozamożnej rodziny, jednak spokrewnionej z Janem Zamoyskim, dzięki któremu ojciec Stanisława dorobił się stanowiska wojewody ruskiego. Kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski stał się patronem także dla Stanisława, który w 1566 roku został jego dworzaninem, a wkrótce potem objął stanowisko sekretarza króla Stefana Batorego, jednak pisana mu była kariera wojskowa i w przyszłości stał się jednym z najwybitniejszych wodzów w dziejach Rzeczypospolitej.
17 kwietnia 1577 roku Stanisław Żółkiewski wyróżnił się w bitwie ze zbuntowanymi gdańszczanami pod Lubiszewem. Uczestniczył w wyprawie Batorego na Rosję. W maju 1584 roku pojmał słynnego banitę Samuela Zborowskiego. Po śmierci Stefana Batorego, w Polsce doszło do wojny domowej o koronę. Żółkiewski podobnie jak Zamoyski opowiedział się za Zygmuntem Wazą. W 1588 roku odznaczył się w bitwie pod Byczyną, w której Zamoyski rozgromił wojska arcyksięcia Maksymiliana. Dzięki protekcji Zamoyskiego otrzymał buławę polną koronną. Brał udział w licznych wojnach toczonych przez Rzeczpospolitą, jednak na buławę wielką czekał bardzo długo, do 1618 roku. W 1596 roku stłumił kozacki bunt Semena Nalewajki. W roku 1600 walnie przyczynił się do sukcesu wyprawy Zamoyskiego na Wołoszczyznę. Podczas wojny polsko-szwedzkiej w latach 1600–1611 oddziały pod jego dowództwem przeprowadziły wiele udanych operacji.
W 1609 roku wybuchła wojna polsko-rosyjska. 4 lipca 1610 roku w bitwie pod Kłuszynem husaria hetmana Stanisława Żółkiewskiego rozgromiła czterokrotnie liczniejszą armię moskiewską. Było to największe zwycięstwo Żółkiewskiego. Miał wtedy już 63 lata. Po bitwie kolejne miasta i twierdze moskiewskie poddawały się bez walki. Przegrany car został zdetronizowany, a na początku października 1610 roku Polacy zajęli Kreml. Aresztowano zdetronizowanego cara Wasyla Szujskiego i jego braci. 29 października 1611 roku hetman Stanisław Żółkiewski triumfalnie wjechał do Warszawy. Ze sobą wiódł wziętych w niewolę Szujskich. Doprowadził ich na Zamek Królewski przed oblicze króla Zygmunta III Wazy. Bracia Szujscy w obecności szlachty i senatu złożyli polskiemu królowi hołd i przysięgę wierności.
6 lutego 1618 roku siedemdziesięciojednoletni Żółkiewski został mianowany hetmanem wielkim koronnym. W tym samym roku został kanclerzem wielkim koronnym. Wchodzący w starczy wiek hetman wielki koronny nie radził już sobie z najazdami tatarskimi i był mocno krytykowany. W 1620 roku na wieść o tureckich przygotowaniach do wojny król Zygmunt III Waza zwołał pospolite ruszenie i koncentrację wojsk zaciężnych. Mimo obecności polskich wojsk oddziały tatarskie wtargnęły na Podole, jednak zostały szybko wyparte. Polacy ruszyli z wyprawą na Mołdawię, aby pomóc utrzymać się na tronie Grazzianiemu, który był przychylny Rzeczypospolitej. Wojska Żółkiewskiego poniosły ciężką klęskę w bitwie pod Cecorą z pięciokrotnie liczniejszym przeciwnikiem. Podczas odwrotu, 7 października hetman Żółkiewski zginął pod Mohyłowem. Do końca walczył z wrogiem. W czasie kampanii wykazał się wyjątkową siłą fizyczną i duchową jak na 73-latka.
