wtorek,
Stanisław Dąbrowa-Kostka
Stanisław Dąbrowa-Kostka urodził się 11 października 1924 roku w Przemyślu. Od 1937 roku uczył się w gimnazjum w rodzinnym mieście. W chwili wybuchu drugiej wojny światowej miał piętnaście lat i szykował się do nauki w trzeciej klasie. Jako harcerz był łącznikiem Komendy Obrony Przeciwlotniczej Przemyśl-Zasanie. W połowie września do jego miasta wkroczyli Niemcy. W ciągu kilku dni w najbliższych okolicach zamordowali kilkuset osób narodowości żydowskiej. W tym czasie Stanisław organizował samodzielną grupę konspiracyjną, następnie nazwaną jako „Lipowica”. Jeszcze we wrześniu na mocy niemiecko-sowieckich porozumień do Przemyśla wkroczyła Armia Czerwona. Na początku 1941 roku nawiązał kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej i został zaprzysiężony. W 1942 roku na tajnych kompletach zdał maturę. Latem objął dowództwo oddziału dyspozycyjnego Komendy Obwodu Armii Krajowej Przemyśl-Zasanie. Dodatkowo na swoim terenie prowadził akcję „N” oraz redagował tajne pismo „Placówka”. Uczestniczył w wielu akcjach bojowych. Ukończył konspiracyjny kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty.
Nocą z 5 na 6 sierpnia 1943 roku uczestniczył w brawurowej akcji rozbicia więzienia w Jaśle. Grupa uderzeniowa dostała się na teren więzienia dzięki współpracy ze strażnikami. Załoga została rozbrojona. Żołnierze z AK udawali gestapowców, otwierali kolejne cele i z kartki wyczytywali kolejne nazwiska więźniów, których ustawiano na korytarzu. Po sformowaniu kolumny 66 więźniów politycznych opuściło więzienie. Po kwadransie pozwolono na ucieczkę pozostałych aresztantów. Niemiecki pościg zakończył się niepowodzeniem. Okupanci byli wściekli. Sprawą interesował się gubernator Hans Frank, w efekcie odwołano ze swoich stanowisk naczelnika więzienia oraz szefa miejscowego gestapo.
Latem 1944 roku został przeniesiony na stanowisko adiutanta podkarpackiego Ośrodka Kedywu. Otrzymał Krzyż Waleczny za zasługi w akcji „Burza”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Rzeszowa został aresztowany przez NKWD, jednak zdołał zbiec. Kontynuował działalność w niepodległościowym podziemiu. W maju 1945 roku sformował oddział partyzancki. Jesienią został skierowany do Krakowa do pracy w lokalnych strukturach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W tym okresie ujawnił się, jednak zataił swoją działalność w okresie po wkroczeniu Sowietów. Nadal działał w ramach WiN. W marcu 1946 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Otrzymał wyrok siedmiu lat pozbawienia wolności.
W 1949 roku został zwolniony z więzienia, jednak był szykanowany i wielokrotnie musiał zmieniać pracę oraz miejsce zamieszkania. W 1970 roku uzyskał rentę inwalidy wojennego. Działał społecznie w wielu organizacjach, m.in. w Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich i Komisji Historycznej ZBoWiD, Związku Inwalidów Wojennych RP, Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich, ZAiKS, Stowarzyszeniu Żołnierzy AK. Wydał kilka książek poświęconych latom okupacji. Zmarł 27 marca 2019 roku w Krakowie.
