poniedziałek,
Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”
7 lutego 1867 roku we Lwowie powstało pierwsze gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Za swoje cele organizacja obrała propagowanie sportu i zdrowego stylu życia oraz budowanie świadomości narodowej. Przez pierwsze siedemnaście lat lwowski „Sokół” był jedynym gniazdem towarzystwa. Kolejne komórki powstały na terenie zaboru austriackiego – w 1884 roku w Tarnowie i Stanisławowie.
Pierwsze gniazdo w zaborze pruskim powstało w Inowrocławiu w 1884 roku. W 1893 roku powołano „Związek Sokołów Wielkopolskich” skupiający dziewięć gniazd. Pierwsze gniazda na Śląsku to Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Wrocławiu (1894) oraz Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Bytomiu (1895). Komórki „Sokoła” najpóźniej powstały w zaborze rosyjskim. W latach 1905–1907 powstało piętnaście gniazd.
Członkiem „Sokoła” mógł zostać każdy, kto chciał się rozwijać fizycznie bez względu na pochodzenie społeczne i płeć. Początkowo prowadzono wyłącznie zajęcia gimnastyczne, jednak szybko pojawiły się inne sekcje. Często były one zalążkiem przyszłych polskich klubów sportowych. Działający w warunkach zaborów członkowie „Sokoła” obchodzili polskie święta narodowe. Stroje noszone przez nich z okazji uroczystości nawiązywały do polskich tradycji wojskowych. Symbolem towarzystwa był sokół w locie trzymający sztangę do ćwiczeń.
W latach bezpośrednio poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej „Sokół” nabrał cech organizacji paramilitarnej. Najbardziej rozwinęło się to w Galicji, gdzie zaborca nie stwarzał większych problemów dla takiej działalności. Wykorzystując zasoby organizacji, organizowano szkolenia wojskowe, np. kręgielnie stały się strzelnicami. Młodzież z „Sokoła” walczyła później w szeregach Legionów Polskich, Legionu Wschodniego i Legionu Puławskiego. Członkowie gniazd polonijnych zasilili formowaną we Francji Armię Hallera.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zjednoczyły się organizacje z trzech zaborów. Powstał Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce z siedzibą w Warszawie. Organizacja była zrzeszona w Międzynarodowej Federacji Gimnastycznej. W ciągu 20 lat niepodległości „Sokół” bardzo mocno rozwinął swoje struktury. Po wybuchu drugiej wojny światowej członkowie organizacji stanęli do obrony Ojczyzny. Ze względu na patriotyczny charakter „Sokoła” zbrodni na jego członkach dokonywali zarówno Niemcy, jak i Sowieci. Po zakończeniu wojny komunistyczne władze PRL zdelegalizowały organizację w 1947 roku. W 1989 roku „Sokół” został reaktywowany.
