sobota,
Powstańcze kamery
Dzięki operatorom filmowym Biura Informacji i Propagandy w czasie powstania warszawskiego w dniach 13 i 21 sierpnia oraz 21 września 1944 roku wyświetlono trzy premierowe części filmu ukazującego walki w stolicy.
W 1942 roku Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej utworzyło komórkę Propagandy Mobilizacyjnej „Rój”. W jego obrębie powstała jednostka informacyjno-filmowa – Dział A skupiający referaty Filmowy, Fotograficzny, Prasowy, Radiowy i Megafonowy. Przed wybuchem powstania działalność Referatu Filmowego ograniczała się głównie do organizowania szkoleń dla operatorów. Kursy ukończyło 17 osób. Wielkim wyzwaniem było pozyskanie odpowiedniego sprzętu i akcesoriów. Pierwsze filmy nakręcono na początku powstania warszawskiego.
Trzynastego dnia powstania w kinie „Palladium” przy ul. Złotej zaprezentowano efekty prac powstańczych filmowców. Kolejne premierowe filmy wyświetlono w tym samym kinie 21 sierpnia i 21 września 1944. Praca operatora w realiach powstania warszawskiego była trudna i ryzykowna. Filmowcom nie narzucano odgórnie tematyki zdjęć, nie znali oni także szczegółów planowanych działań bojowych. Musieli polegać na intuicji. Często operatorzy przybywali krótko po jakimś wydarzeniu, przynajmniej kilka razy żołnierze AK dokonywali rekonstrukcji zdarzeń w obiektywie kamery.
Filmy, które powstały podczas powstania to efekt pracy wielu osób, m.in. byli to:
- Antoni Bohdziewicz „Wiktor”;
- Jerzy Zarzycki „Pik”;
- Andrzej Ancuta „Kier”;
- Stefan Bagiński „Stefan”;
- Roman Banach „Świerk”;
- Jerzy Gabryelski „Orski”;
- Seweryn Kruszyński;
- Ryszard Szope;
- Edward Szope;
- Henryk Vlassak „Wania”;
- Antoni Wawrzyniak „Antonio”;
- Wacław Feliks Kaźmierczak „Wacek”;
- Stanisław Bala „Giza”;
- Kazimierz Pyszkowski.
Do czasów współczesnych przetrwała tylko niewielka część materiałów zrealizowanych przez Referat Filmowy. W 2014 roku Muzeum Powstania Warszawskiego wyprodukowało film „Powstanie warszawskie”. Powstał on z wybranych fragmentów powstańczych kronik poddanych obróbce z wykorzystaniem nowoczesnych technik.
