Przejdź do treści

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mrągowie

Profesor Karol Estreicher

środa,

Profesor Karol Estreicher

13 kwietnia 1957 roku do Kościoła Mariackiego w Krakowie powrócił ołtarz Wita Stwosza, wywieziony do Niemiec w czasie II wojny światowej.

Przed wybuchem wojny w 1939 roku profesor Karol Estreicher, aby uratować ołtarz przed zniszczeniem, zdemontował płaskorzeźby i rzeźby, a następnie barkami wysłał je Wisłą do Sandomierza. Uczonemu nie przyszło do głowy, że ktoś może opuścić się kradzieży pozostawionej w kościele liczącej 13 metrów szafy ołtarzowej. W razie niepomyślnego rozwoju sytuacji międzynarodowej zabytki miały być przez Gdańsk ewakuowane do Szwecji. Transport dotarł do Sandomierza 1 września, plany musiały ulec korekcie.

Elementy dzieła Wita Stwosza ukryto w katedrze i seminarium duchownym. Niestety, wskutek donosu o całej sprawie dowiedzieli się Niemcy jeszcze w 1939 roku. Kilka dni po zajęciu Krakowa, w mieście pojawili się niemieccy urzędnicy zajmujący się „zabezpieczeniem” zbiorów sztuki. Figury z ołtarza przewieziono do Niemiec i umieszczono je w podziemiach zamku w Norymberdze. Na początku 1940 roku zdemontowano szafę ołtarzową i trafiła ona na zamek Wiesenthau. Wilgotne piwnice stały się przyczyną częściowego zniszczenia ołtarza.

Krakowski zabytek po zakończeniu wojny z pomocą Amerykanów odnalazł profesor Estreicher. W maju 1946 roku ołtarz przywieziono do Krakowa. Został on poddany renowacji i w 1957 oddany do kościoła Mariackiego.

Karol Estreicher urodził się 4 marca 1906 roku w Krakowie. Jego ojciec był profesorem prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Estreicher studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, w 1928 uzyskał doktorat. W 1972 roku został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zajmował się ewakuacją cennych dóbr kultury z Krakowa w 1939 roku. Był sekretarzem premiera RP na uchodźstwie i kierował Biurem Rewindykacji Strat Kulturalnych przy Ministerstwie Prac Kongresowych w Londynie. Informacje przekazane drogą kurierską z okupowanego kraju w formie opracowań i raportów przekazywano rządom alianckim na Zachodzie. Końcowym efektem prac było sprawozdanie w języku polskim i angielskim pod redakcją Karola Estreichera opublikowane w 1944 roku. Książka „Straty kultury polskiej. Katalog strat kultury polskiej pod okupacją niemiecką 1939-1944” liczyła ponad 500 stron.

„A skoro mowa o autorach tej książki, to pragnę wymienić w pierwszym rzędzie tych bezimiennych uczonych i miłośników kultury polskiej, co działalność Niemców w Polsce nieraz z narażeniem życia śledzili i uzyskane wiadomości przesyłali do Londynu, potem wymienić trzeba kurierów i emisariuszy, co zwozili pytania i przywozili odpowiedzi, i to nie tylko z Polski, ale i z Niemiec samych”

–– Karol Estreicher

Po ujawnieniu sprawy Katynia, od kwietnia 1943 roku Biuro Rewindykacji Strat Kulturalnych podjęło prace związane z katalogowaniem strat zadanych przez okupanta radzieckiego na kresach wschodnich II RP w latach 1939-1941.

Po zakończeniu wojny, wbrew przestrogom przyjaciół obawiających się skutków przejęcia rządów przez władze komunistyczne, Karol Estreicher zdecydował się na powrót do kraju. Od początku pobytu w Polsce podjął próby odzyskania dzieła Wita Stwosza. Kilkakrotnie wyjeżdżał do Niemiec i w 1946 ołtarz wrócił do Krakowa.

Estreicher brał udział w odzyskaniu wielu polskich zabytków, także słynnego obrazu Leonarda da Vinci „Dama z gronostajem”. Był ekspertem Ministerstwa Kultury oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych ds. rewindykacji polskich dóbr kultury. Napisał wiele cenionych prac naukowych. Już na emeryturze zajmował się sprawą zdeponowanego w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie depozytu berlińskiego – wielkiego zbioru zabytkowych archiwaliów pochodzących z Pruskiej Biblioteki Państwowej. Ostro protestował przeciw umieszczaniu na tych zbiorach znaków własności Biblioteki Jagiellońskiej. Był zdania, że należy zwrócić je Niemcom po zwrocie polskich dóbr kultury zrabowanych w latach 1939-1945 oraz wyrównaniu strat wynikających z celowego ich niszczenia przez Trzecią Rzeszę. Karol Estreicher zmarł 29 kwietnia 1984 roku.

Retabulum ołtarza głównego kościoła Mariackiego w Krakowie zwane potocznie ołtarzem mariackim w Krakowie zostało wykonane w latach 1477–1489 przez rzeźbiarza Wita Stwosza. Ma wymiary 11 m × 13 m, jest to największa w Europie gotycka nastawa ołtarzowa. W ołtarzu znajduje się ponad 200 figur. Sceną główną ołtarza jest Zaśnięcie Marii Panny. Na ruchomych skrzydłach umieszczono sześć Radości Maryi. Kiedy są one zamknięte, widoczne są płaskorzeźby przedstawiające 12 scen z życia Marii i Jezusa.

W skład zbioru określanego jako depozyt berliński wchodzi ponad 500 pozycji, m.in. manuskrypty Goethego, Mozarta, Beethovena, Bacha, Brahmsa, Schumanna, Haydna, Paganiniego. Była to kolekcja z Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie przewieziona przez Niemców na Dolny Śląsk pod koniec drugiej wojny światowej. Po wojnie tereny te znalazły się w granicach Polski. Kwestia zwrotu dzieł od wielu lat jest przedmiotem sporu. Strona polska konsekwentnie odmawia wydania zbioru ze względu na utratę wielu polskich dóbr kultury za sprawą działań Trzeciej Rzeszy. W ostatnich latach niektórzy niemieccy naukowcy proponują, aby kolekcja pozostała w Polsce jako zalążek biblioteki dzieł o wartości ogólnoeuropejskiej.

Artykuł: Teoria emocji kolorów

Teoria emocji kolorów

Artykuł: DRAM Speculative Leadoff

DRAM Speculative Leadoff

Artykuł: Burst Mode DMA

Burst Mode DMA

Artykuł: Tryby DMA

Tryby DMA

Artykuł: DMA w kontekście historycznym

DMA w kontekście historycznym

Nasze technikum

Technik informatyk

Szkoły dla dorosłych

Nasza szkoła

Pełna oferta edukacyjna

Oferta szkoły