niedziela,
Pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej
„Na chwałę czynu zbrojnego Polonii Amerykańskiej w okresie I wojny światowej i jej wkład w dzieło odzyskania niepodległości Polski po 123 latach niewoli pomnik ten ofiaruje narodowi polskiemu Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i Polonia Amerykańska”
–– inskrypcja na cokole pomnika.
14 sierpnia 1998 roku na warszawskim Żoliborzu odsłonięto Pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej. Monument zwany jest także jako pomnik Hallerczyków.
W odzyskaniu niepodległości przez Polskę brała udział także Polonia amerykańska. Ochotnicy z USA i Kanady brali udział w walkach o granice Rzeczypospolitej. W 1921 roku powołano Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. Organizacja ta była inicjatorem wzniesienia Pomnika Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej. Do prac związanych z budową dołączyło także Stowarzyszenie Tradycji Oręża Polskiego im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Monument odsłonięto 14 sierpnia 1998 roku, dzień przed obchodami święta Wojska Polskiego i rocznicy bitwy warszawskiej. Autorami pomnika byli architekt Baltazar Brukalski oraz rzeźbiarz Andrzej Pityński.
4 czerwca 1917 roku francuski prezydent Raymond Poincaré wydał dekret o powołaniu Armii Polskiej we Francji. Z powodu jasnoniebieskiego koloru mundurów polskie oddziały nazywano Błękitną Armią. Inna nazwa Armii Polskiej we Francji pochodzi od nazwiska jej dowódcy, Józefa Hallera. Do służby w tej formacji stawiło się m.in. dwadzieścia tysięcy ochotników spośród Polonii amerykańskiej z USA i Kanady. W 1919 roku Armia Hallera została przerzucona do Polski. Już w maju 1919 roku oddziały Błękitnej Armii wzięły udział w zakończonej sukcesem ofensywie przeciw Ukraińcom w Galicji i na Wołyniu. Część Armii Hallera wzięła udział w walkach z bolszewikami, m.in. w zdobyciu Mińska. W czerwcu 1919 roku krótko przed podpisaniem Traktatu Wersalskiego, wobec napiętych stosunków z Niemcami oddziały Błękitnej Armii na czele z generałem Hallerem zostały przeniesione na granicę niemiecką. Na bazie jednostek Armii Hallera powstały oddziały Wojska Polskiego, które brały udział w wojnie polsko-bolszewickiej i z kolejnymi rocznikami żołnierzy w wojnie obronnej 1939 roku.
Andrzej Pityński urodził się w 1947 roku. Jego rodzice walczyli w antykomunistycznym podziemiu. Ukończył liceum ogólnokształcące w rodzinnym Ulanowie oraz Technikum Wodno-Melioracyjne w Trzcianie. Jego rodzina była prześladowana przez komunistyczne władze. Po przeprowadzce do Krakowa studiował rzeźbę na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. W połowie lat siedemdziesiątych wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Pracował fizycznie i jednocześnie studiował rzeźbę w Arts Students League w Nowym Jorku. Dzięki swojej pracy i talentowi stał się uznanym twórcą rzeźby pomnikowej, profesorem rzeźby w Johnson Atelier Technical Institute of Sculpture w Mercerville oraz członkiem National Sculpture Society. Tematyka jego rzeźb nawiązuje do historii Polski. Jego najbardziej znane dzieła to Pomnik Partyzanci w Bostonie, Pomnik Mściciela w Doylestown, Narodowy Pomnik Katyński w Baltimore, Pomnik Katyński w Jersey City, Pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej w Warszawie.
