piątek,
Podlaska Brygada Kawalerii
W lutym 1929 roku sformowano Brygadę Kawalerii „Białystok”. Do jednostki włączono 10. Pułk Ułanów Litewskich z XVIII Brygady Kawalerii oraz 1. Pułk Ułanów Krechowieckich i 9. Pułk Strzelców Konnych z XI Brygady Kawalerii. Podczas reorganizacji polskiej kawalerii w 1937 roku brygady otrzymały jednolite nazwy od rejonów kraju, w których stacjonowały. W efekcie Brygadę Kawalerii „Białystok” przemianowano na Podlaską Brygadę Kawalerii.
Podczas kampanii wrześniowej Brygadą dowodził generał Ludwik Kmicic-Skrzyński, a jej głównymi jednostkami były 5. Pułk Ułanów Zasławskich pod komendą pułkownika Stefana Chomicza, 10. Pułk Ułanów Litewskich dowodzony przez podpułkownika Kazimierza Karola Buslera, 9. Pułk Strzelców Konnych pułkownika Tadeusza Antoniego Falewicza, 14. Dywizjon Artylerii Konnej podpłkułkownika Tadeusza Żyborskiego. Podlaska Brygada Kawalerii obok Suwalskiej Brygady Kawalerii weszła w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”, której zadaniem była obrona północno-wschodniego odcinka frontu, oraz utrzymanie linii rzek Narwi i Biebrzy.
Brygada zakończyła koncentrację dopiero drugiego dnia wojny. Jednostka zabezpieczała kierunek na Łomżę i Nowogród. 2 września dwa szwadrony z 10. Pułku Ułanów Litewskich otrzymały zadanie przeprowadzenia rozpoznania. Polscy żołnierze około godziny piętnastej przekroczyli granicę. W okolicach wsi Brzózki Małe (Birkental) doszło do potyczki z niewielkimi oddziałami Grenzschutzu i Landhwery. Polacy wzięli jeńców i wycofali się na swoje pozycje. Tego samego dnia nocą szwadrony 10. Pułku dotarły w pobliże Białej Piskiej (Gehlenburg). Zachęcone brakiem oporu ze strony Niemców polskie dowództwo wysłało w ten rejon większe oddziały wsparte plutonem tankietek TK i baterią artylerii konnej. Kawalerzyści natknęli się na żołnierzy Wehrmachtu, po błyskawicznym ataku opanowali kilka miejscowości oraz zdobyli jeńców i ciężki sprzęt. Nękani silnym ogniem artylerii 3 września wieczorem wycofali się w rejon Grabowa.
Zdobyte podczas rozpoznania informacje i brak aktywności przeciwnika skłoniły dowódcę Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” do opracowania planu uderzenia na Prusy Wschodnie całością połączonych sił Podlaskiej i Suwalskiej Brygady Kawalerii. Naczelne Dowództwo miało jednak inne plany i 4 września wycofało Suwalską Brygadę Kawalerii w stronę Zambrowa. Tego dnia ułani z Podlasia uderzyli samodzielnie. Szybko napotkano silny opór nieprzyjacielskiej piechoty wspieranej przez artylerię. Zajęto kilka miejscowości, jednak po pierwszych sukcesach uderzenie załamało się i po zapadnięciu ciemności generał Ludwik Kmicic-Skrzyński zarządził odwrót.
W następnych dniach polska linia obrony na północy została przełamana. Podlaska Brygada Kawalerii brała udział w walkach, m.in. prowadziła działania mające na celu spowolnienie niemieckiej Dywizji Pancernej „Kempf”. Po ciężkich i wyniszczających bojach odwrotowych 12 września 1939 roku oddziały generała Ludwika Kmicica-Skrzyńskiego razem z Suwalską Brygadą Kawalerii weszły w skład Grupy Operacyjnej Kawalerii generała Zygmunta Podhorskiego. Formacja ta zdołała kosztem dużych strat przebić pierścień niemieckiego okrążenia i dotrzeć do Puszczy Białowieskiej. 20 września generał Podhorski z resztek Podlaskiej i Suwalskiej Brygady Kawalerii utworzył Dywizję Kawalerii „Zaza”, która po tygodniu podporządkowała się dowódcy Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” generała Franciszka Kleeberga. Kawalerzyści walczyli z niemieckimi i sowieckimi oddziałami, m.in. wzięli udział w ostatniej bitwie kampanii wrześniowej pod Kockiem.
