poniedziałek,
Naczelny Wódz w latach 1939–1946
Według prawa obowiązującego w II Rzeczypospolitej na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej powoływał Naczelnego Wodza. 1 września 1939 roku, po niemieckiej agresji na Polskę, prezydent RP Ignacy Mościcki mianował Naczelnym Wodzem Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza. 17 września polskie władze zostały internowane w Rumunii. Prezydent Mościcki na swojego następcę wyznaczył Władysława Raczkiewicza, który 30 września objął swój urząd. 7 listopada 1939 roku na mocy decyzji prezydenta Raczkiewicza Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych został generał Władysław Sikorski.
Początkowo skupiono się na tworzeniu polskiej armii. W 1940 roku w walkach o Narvik brała udział Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Dwie polskie dywizje walczyły w obronie Francji. Kilka innych formacji było w tym czasie jeszcze w trakcie organizowania. Po klęsce Francji polskie władze ewakuowały się do Wielkiej Brytanii. Na Wyspy Brytyjskie dotarło także wielu polskich żołnierzy, którzy kontynuowali walkę. Organizowano także podziemną armię w okupowanej Polsce.
Po niemieckim ataku na ZSRR Sikorski podpisał układ o współpracy wojskowej ze Związkiem Sowieckim. Brak gwarancji dla polskiej granicy wschodniej spowodował kryzys rządowy. Przeciw zawarciu porozumienia wypowiedziała się prawie połowa składu rządu RP na uchodźstwie. Trzech ministrów złożyło dymisje. Sikorski podpisał układ bez prezydenckich pełnomocnictw na własną odpowiedzialność, ponieważ uważał, że zwłoka wpłynie niekorzystnie na międzynarodową pozycję rządu polskiego. Kierował się także troską o los polskich obywateli na terenach pod sowiecką jurysdykcją. Układ Sikorski-Majski ocalił życie tysiącom Polaków więzionym przez Sowietów. Mogły powstać Polskie Siły Zbrojne w ZSRR. Ich dowódcą został generał Władysław Anders, zwolniony z więzienia na Łubiance.
Generał Władysław Sikorski zginął w 4 lipca 1943 roku w katastrofie lotniczej na Gibraltarze. Samolot B-24 Liberator krótko po starcie runął do wody. Na pokładzie prawdopodobnie znajdowało się 17 osób. Przeżył jedynie pilot. Okoliczności katastrofy do dziś nie zostały wyjaśnione. Dokumentacja z prac brytyjskiej komisji śledczej nadal pozostaje utajniona. Istnieje wiele spekulacji o prawdziwych przyczynach katastrofy. Następcą Władysława Sikorskiego został Kazimierz Sosnkowski. Generał Sosnkowski był przeciwny wybuchowi powstania warszawskiego, jednak po rozpoczęciu walk w polskiej stolicy aktywnie zabiegał o aliancką pomoc. Zarzucił Brytyjczykom i Amerykanom złamanie umów sojuszniczych. Pod naciskiem Winstona Churchilla 30 września 1944 roku Sosnkowski został usunięty ze stanowiska.
30 września 1944 roku Naczelnym Wodzem został generał Tadeusz Bór-Komorowski. W tym okresie przebywał on w ogarniętej powstaniem Warszawie, dlatego dekret prezydenta RP Władysława Raczkiewicza zawierał zastrzeżenie, że generał Komorowski „wstępuje w prawa i obowiązki Naczelnego Wodza z chwilą rozpoczęcia swych czynności w siedzibie Prezydenta Rzeczypospolitej i Rządu”. Po upadku powstania Tadeusz Komorowski trafił do niemieckiej niewoli. Od 26 lutego do 27 maja 1945 roku obowiązki Naczelnego Wodza sprawował generał Władysław Anders. Po zakończeniu wojny i uwolnieniu z niewoli generał Komorowski przybył do Londynu, gdzie 28 maja 1945 roku przejął od generała Władysława Andersa obowiązki Naczelnego Wodza. 8 listopada 1946 roku Prezydent RP zwolnił go z tego stanowiska.
