poniedziałek,
Misja Freston
W nocy z 26 na 27 grudnia 1944 roku na terenie okupowanej Polski wylądowała brytyjska misja wojskowa SOE.
Na początku 1944 roku Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie podjął duże starania o misję brytyjską w Polsce. Minister Spraw Zagranicznych Wielkiej Brytanii Anthony Eden był zdecydowanie niechętny polskiej inicjatywie, po konferencji teherańskiej Stalin uzyskał pełną kontrolę w powojennej Europie Wschodniej. Polacy planowali wybuch skierowanego przeciw Niemcom powstania, jednak obawiali się o postawę wkraczających na ich tereny oddziałów Armii Czerwonej. Po ujawnieniu zbrodni katyńskiej stosunki między rządem polskim a ZSRR zostały zerwane.
Wkraczające na polskie tereny sowieckie oddziały rozbrajały polskie oddziały, wielu żołnierzy polskiego podziemia zostało aresztowanych, zdarzały się rozstrzeliwania. Represje dotknęły zwłaszcza polskich oficerów. Wiosną 1944 roku szef Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza pułkownik Michał Protasewicz ze sprawą utworzenia w brytyjskiej misji wojskowej w Polsce zwrócił się do szefa Sekcji Polskiej Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE) Harolda B. Perkinsa. Perkins i jego szef generał Colin Gubbins postanowili podjąć kroki zmierzające do zorganizowania takiej misji. Decyzja w sprawie wysłania misji Brytyjczyków do Polski zapadła dopiero na początku października 1944 roku.
W składzie misji znaleźli się wyznaczony na dowódcę pułkownik Duane Hudson „Bill” z SOE, zastępca dowódcy major Peter Sooly-Flood z MI-6, major Peter Kemp, tłumacz kapitan Antoni Pospieszalski ze względów bezpieczeństwa występujący jako Anthony Currie oraz starszy sierżant Donald Galbraith z Królewskiego Korpusu Łączności. Brytyjscy oficerowie był doświadczonymi żołnierzami służącymi wcześniej m.in. na Bałkanach. Członkowie misji zostali przerzuceni do Polski drogą lotniczą. Wylądowali na spadochronach w nocy z 26 na 27 grudnia 1944 roku około trzydziestu kilometrów na południowy wschód od Częstochowy, w Bystrzanowicach w pobliżu miejscowości Żarki. Skoczków przyjęła placówka odbiorcza „Ogórek”.
Spóźniona misja miał m.in. pośredniczyć w kontaktach między Komendą Główną Armii Krajowej a dowództwem sowieckim. Ochroną Brytyjczyków zajął się oddział AK pod dowództwem porucznika Stanisława Wencla „Twardego” liczący pięćdziesięciu żołnierzy. Bezpośrednio po wylądowaniu Brytyjczycy nawiązali pierwszy kontakt radiowy z Londynem i spotkali się z przedstawicielami Obwodu AK Częstochowa. W nocy z 28 na 29 grudnia misja przeniosła się na teren Obwodu Radomsko. 1 stycznia ochronę nad misją przejął liczący około czterdziestu żołnierzy oddział pod dowództwem porucznika Józefa Koteckiego „Warty”. Tego dnia doszło do walki z niemieckim oddziałem wspieranym przez czołgi i transportery opancerzone. Dzięki osłonie i poświęceniu żołnierzy AK Brytyjczycy zdołali się ewakuować. W walce zginął jeden z Polaków.
3 stycznia 1945 roku w majątku Zacisze pod Odrowążem z członkami misji spotkał się dowódca Armii Krajowej generał Leopold Okulicki. 12 stycznia rozpoczęła się ofensywa styczniowa wojsk sowieckich. 17 stycznia członkowie misji zostali zatrzymani przez NKWD. Zarzucano im szpiegostwo i odmówiono kontaktu z brytyjską ambasadą w Moskwie. 26 stycznia umieszczono ich w byłym więzieniu gestapo w Częstochowie. Spotkali tam wielu żołnierzy AK. Zaalarmowana przez Londyn moskiewska ambasada Wielkiej Brytanii przystąpiła do poszukiwania członków misji. O ich losie dowiedziano się na początku lutego. Dopiero po konferencji w Jałcie, w połowie lutego członkowie misji drogą lotniczą zostali przetransportowani do Moskwy. Kiedy przywieziono ich do siedziby NKWD na Łubiance, stracili wszelką nadzieję, jednak wkrótce na miejscu pojawił się oficer brytyjskiej misji wojskowej w Moskwie. Zostali zwolnieni.
Misja „Freston” zakończyła się całkowitym niepowodzeniem. Sowieci dobitnie pokazali Zachodowi, że nie będą tolerować żadnych interwencji i kontynuowali politykę terroru wobec polskiego podziemia. Raport złożony przez członków misji nie wpłynął w żaden sposób na politykę Brytyjczyków. Polacy znaleźli się w tragicznym położeniu.
