niedziela,
Legiony Polskie (1914–1918)
19 grudnia 1914 roku władze austriackie oficjalnie powołały do życia I Brygadę Legionów pod dowództwem Józefa Piłsudskiego.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej z połączenia „Strzelca” i Polskich Drużyn Strzeleckich Józef Piłsudski utworzył Pierwszą Kompanię Kadrową. Był to pierwszy po wielu latach oddział Wojska Polskiego. Mimo niepowodzenia działań zbrojnych podjętych w sierpniu 1914 roku odegrała dużą rolę w walce o niepodległość. Stała się zalążkiem Legionów Polskich, a Józef Piłsudski zyskał autorytet, który dał mu władzę w odradzającej się Polsce. 27 sierpnia 1914 roku utworzono Legiony Polskie. Polacy walczyli m.in. w bitwach pod Laskami, Anielinem i Krzywopłotami. 19 grudnia 1914 roku Legion Zachodni został przekształcony w I Brygadę Legionów Polskich. Formacja brała udział w walkach u boku wojsk Austro-Węgier i Niemiec. 8 maja 1915 roku utworzono II oraz III Brygadę Legionów Polskich.
Najbardziej krwawym bojem Legionów Polskich była bitwa pod Kostiuchnówką. W czerwcu 1916 roku rozpoczęła się największa ofensywa Armii Imperium Rosyjskiego, tzw. ofensywa Brusiłowa. 4 lipca w rejonie Kostiuchnówki na drodze rosyjskich oddziałów stanęli żołnierze z I i III Brygady Legionów Polskich. Ponad pięć tysięcy Polaków stawiło opór trzynastu tysiącom Rosjan. Pierwszego dnia walk legioniści odparli wszystkie rosyjskie ataki, zadając przeciwnikowi duże straty. Na prawym skrzydle legionistów znajdowały się linie obronne 128 Brygady Honwedów. Niestety ucieczka wojsk węgierskich spowodowała zagrożenie okrążenia Polaków. Józef Piłsudski wydał rozkaz wycofania się na drugą linię obrony. Pozycje zajmowane przez Polaków 5 lipca były słabiej umocnione, jednak wytrwale trwali oni na swoich stanowiskach. O świcie 6 lipca przez wyrwę w pozycjach austriackich z prawej strony legionistów Rosjanie weszli na tyły Polaków. Zostali powstrzymani ogniem polskich karabinów maszynowych, jednak odwrót wojsk austro-węgierskich zmusił legionistów do wycofania się. Polskie straty pod Kostiuchnówką to dwa tysiące poległych, rannych i zaginionych bez wieści żołnierzy.
Bohaterstwo Legionów Polskich miało duże znaczenie polityczne. Sygnały o zaangażowanie i odwadze polskich żołnierzy docierały do polityków. 5 listopada 1916 roku władcy Niemiec i Austro-Węgier wydali akt zapowiadający utworzenie niepodległego państwa polskiego. Wiosną 1917 roku zgodę na polską niepodległość wyraziła Rosja. W kwietniu tego samego roku Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Niemcom. Klęska państw centralnych wydawała się nieunikniona. Z sytuacji zdawał sobie sprawę Józef Piłsudski i postanowił zerwać z tym obozem. Idealnym pretekstem okazała się przysięga. Piłsudski wezwał żołnierzy polskich do odmowy złożenia przysięgi na wierność Niemcom. W efekcie większość legionistów z I i III Brygady uchyliła się od przysięgi. Piłsudskiego nie poparli żołnierze z II Brygady pod dowództwem Józefa Hallera, większość z nich złożyła przysięgę i zasiliła „Polnische Wehrmacht”.
Opornych legionistów internowano. Kilka tysięcy polskich żołnierzy z Galicji wysłano na ciężki włoski front. Aresztowano wielu działaczy niepodległościowych, m.in. Walerego Sławka, Wacława Jędrzejewicza i Adama Skwarczyńskiego. 22 lipca 1917 roku zostali aresztowani Józef Piłsudski oraz Kazimierz Sosnkowski. Trafili oni do twierdzy w Magdeburgu, gdzie byli więzieni do listopada 1918 roku. Kryzys przysięgowy był moralnym zwycięstwem Polaków. Cały świat ujrzał ich jako ofiary Niemiec i Austro-Węgier. Już niedługo Polskę włączono w poczet zwycięskich państw ententy. Ofiarą prześladowań i symbolem walki z okupantem stał się Józef Piłsudski – jego popularność jeszcze bardziej wzrosła.
