Przejdź do treści

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mrągowie

Konferencja teherańska

niedziela,

Konferencja teherańska

28 listopada 1943 roku rozpoczęło się spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej. Decyzje podjęte w Teheranie wywarły duży wpływ na losy Polski. Była to pierwsza z trzech konferencji z udziałem tzw. wielkiej trójki. W 1945 roku odbyły się jeszcze dwie – jałtańska oraz poczdamska.

W październiku 1943 roku w Moskwie odbyło się spotkanie ministrów spraw zagranicznych Wiaczesława Mołotowa, Cordella Hulla oraz Anthony Edena. Spotkanie to miało charakter przygotowawczy przed konferencją w Teheranie. Dyskutowano o inwazji sił amerykańsko-brytyjskich na Francję oraz uchwalono deklarację dotyczącą m.in. ścigania zbrodniarzy wojennych i utworzenia po wojnie międzynarodowej organizacji dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa. Dokument ten był później podstawą powołania Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych. Deklarację podpisał również chiński ambasador, stąd jest ona często nazywana „deklaracją czterech mocarstw”.

Konferencja w Teheranie trwała od 28 listopada 1943 do 1 grudnia 1943 roku. Spotkali się tam prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill oraz przywódca ZSRR Józef Stalin. Główną kartą przetargową Stalina był fakt, że od ataku Niemiec na ZSRR główny ciężar wojny ponosili Rosjanie. Były sojusznik Hitlera sprytnie wykorzystał także przeciągający się termin utworzenia tzw. drugiego frontu. Decydującą kartą przetargową byłą niedopowiedziana groźba ewentualnego sowieckiego separatystycznego pokoju z III Rzeszą.

Churchill postrzegał sojusz z Sowietami jako zło konieczne. Amerykańskiego prezydenta prawdopodobnie nie interesowały zbytnio nowe porządki w Europie i jego głównym celem było uzyskanie sowieckiej pomocy w wojnie z Japonią. Alianci poszli na rękę Stalinowi prawie we wszystkich kwestiach. Wielka Brytania i USA zobowiązały się do lądowania we Francji w maju 1944 roku oraz rezygnacji z inwazji na Bałkanach. Dzięki temu Stalin uzyskiwał pełną kontrolę w Europie Wschodniej. Dodatkowo mocarstwa miały udzielić pomocy komunistycznym oddziałom Tity w Jugosławii.

Nowa wschodnia granica Polski miała przebiegać według tzw. linii Curzona. W pewnym stopniu pokrywała się ona z granicą określoną w traktacie o granicach i przyjaźni między III Rzeszą a ZSRR z 28 września 1939 roku. Decyzja ta była złamaniem układu Sikorski–Majski z 1941 roku. Opracowana podczas konferencji mapa zawierała pięć wariantów polskiej wschodniej granicy. Dodatkowo Stalin osobiście zakreskował czerwonym ołówkiem ziemie położone jeszcze dalej na zachód od dyskutowanych rozwiązań – Białostocczyznę, ziemię chełmską i przemyską. Prawdopodobnie był to taktyczny zabieg mający zakończyć wszelkie rozmowy na ten temat, ponieważ tereny te ostatecznie pozostały w Polsce, przyjęto jednak najkorzystniejszy dla Sowietów kształt granicy. Polacy stracili m.in. Lwów, Wilno, Grodno, Stanisławów, Tarnopol i Drohobycz.

Decyzja wielkiej trójki przekreśliła historyczne i etniczne więzy Polski z ziemiami wschodnimi dawnej Rzeczypospolitej. Zagarniając Lwów, Stalin uzyskał szereg dodatkowych korzyści. Zemścił się za osobistą porażkę w 1920 roku. Wysiedlając Polaków z miasta, zniszczył trudny do sowietyzowania regionalny „bastion cywilizacji zachodniej”. Jednocześnie zlikwidował trudne do kontrolowania zarzewie konfliktu polsko-ukraińskiego. „Rekompensatę” dla Polski w postaci przesunięcia granicy zachodniej kosztem Niemiec ustalono na konferencji jałtańskiej.

Bezpośredni wpływ na losy naszego kraju miały także kolejne decyzje. Ustalony podział Europy na alianckie strefy operacyjne zakładał, że Polska znajdzie się w strefie kontrolowanej przez Armię Czerwoną. Sowiecka strefa okupacyjna Niemiec miała przylegać do Polski. Stalin jawnie zażądał wydzielenia sowieckiej strefy wpływów w Europie Wschodniej i krajach nadbałtyckich.

Każda ze stron zobowiązała się do niezawierania separatystycznego pokoju z Niemcami, sprzymierzone kraje miały dążyć do całkowitej likwidacji III Rzeszy i bezwarunkowej kapitulacji. Dyskutowano o utworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Europejskiej Komisji Doradczej, która miała decydować o losach powojennych Niemiec.

W Teheranie zachodni przywódcy praktycznie powierzyli Polskę „opiece” Stalina. Na prośbę prezydenta Roosevelta z uwagi na planowane jesienią 1944 roku w USA wybory prezydenckie postanowienia dotyczące Polski zostały utajnione. Amerykański prezydent nie chciał stracić głosów Polonii amerykańskiej.

Ciekawym wątkiem związanym z konferencją w Teheranie jest niemiecka operacja „Weitsprung” („Długi Skok”). Służby wywiadowcze III Rzeszy poznały datę rozpoczęcia konferencji. Planowano przeprowadzenie zamachu na jej uczestników. Akcją miał kierować dowódca jednostki specjalnej Otto Skorzeny. Według źródeł niemieckich z powodu zbyt dużej odległości odstąpiono od realizacji tych planów. Zupełnie inna była wersja sowiecka, według której kilkadziesiąt kilometrów od Teheranu wylądowała grupa niemieckich komandosów. Nie znajduje to potwierdzenia w żadnych innych źródłach, co wskazuje na sowiecką intrygę. Potencjalne niebezpieczeństwo doskonale wykorzystał Stalin. Skłonił on Roosevelta do przeniesienia się do sowieckiej ambasady, dzięki czemu uniknięto konieczności przejazdów. Ruch ten pozbawił zachodnich przywódców możliwości prowadzenia rozmów na osobności i jednocześnie pozwolił Stalinowi na kontakty z amerykańskim prezydentem bez udziału Churchilla. Bez wątpienia pomieszczenia, które zajęła amerykańska delegacja, posiadały zainstalowaną aparaturę podsłuchową.

Artykuł: Teoria emocji kolorów

Teoria emocji kolorów

Artykuł: DRAM Speculative Leadoff

DRAM Speculative Leadoff

Artykuł: Burst Mode DMA

Burst Mode DMA

Artykuł: Tryby DMA

Tryby DMA

Artykuł: DMA w kontekście historycznym

DMA w kontekście historycznym

Nasze technikum

Technik informatyk

Szkoły dla dorosłych

Nasza szkoła

Pełna oferta edukacyjna

Oferta szkoły