wtorek,
Kazimierz Moczarski
Żołnierz Armii Krajowej Kazimierz Moczarski urodził się 21 lipca 1907 roku. Po wojnie komuniści zamknęli go w jednej celi z niemieckim zbrodniarzem wojennym.
„Oprawcy byli bezsilni wobec jego męstwa i to potęgowało ich wściekłość. Aby pognębić i złamać moralnie Moczarskiego, umieścili go w jednej celi z generałem SS Jurgenem Stroopem”
–– Andrzej Szczypiorski, wstęp do książki Kazimierza Moczarskiego „Rozmowy z katem”.
Kazimierz Damazy Moczarski przyszedł na świat w Warszawie. W 1926 roku uzyskał maturę i rozpoczął studia ma Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1928-1932 dodatkowo studiował w Wyższej Szkole Dziennikarskiej. Po studiach kontynuował naukę w Instytucie Prawa Międzynarodowego na Uniwersytecie w Paryżu. Przed wojną pracował w Ministerstwie Opieki Społecznej w Warszawie.
Na początku 1940 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Używał pseudonimów „Borsuk” „Grawer” „Morski” „Maurycy” „Rafał”. Od połowy 1942 roku był referentem w Wydziale Informacji Biura Informacji i Propagandy (BIP) Komendy Głównej Armii Krajowej. W 1944 roku kierował działem dochodzeniowo-śledczym w Wydziale Dywersji Osobowej. Zwalczał zdrajców i konfidentów, prowadząc dochodzenia w około 60 sprawach. Wziął udział w kilku akcjach zbrojnych.
W trakcie powstania warszawskiego prowadził placówkę informacyjno-radiową oraz był redaktorem „Wiadomości Powstańczych” - dodatku do „Biuletynu Informacyjnego”. Po kapitulacji wydostał się z Warszawy i kontynuował działalność konspiracyjną. Po rozwiązaniu AK działał w sztabie Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
11 sierpnia 1945 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Od tej pory spędził w uwięzieniu prawie jedenaście lat. Oskarżano go o współpracę z okupantem i zdradę Komunistyczny sąd w 1946 roku skazał go na 10 lat więzienia. Jego proces został wznowiony i w 1952 roku Moczarski otrzymał karę śmierci. Rok później wyrok śmierci zamieniono na dożywotnie więzienie, jednak Moczarski nadal przebywał w celi śmierci i dopiero na początku 1955 roku dowiedział się o tej zmianie. Wiosną 1956 roku Moczarski został zwolniony z więzienia. W grudniu tego samego roku został w pełni uniewinniony przez sąd.
Podczas śledztwa był torturowany i dręczony, m.in. przekazano mu fałszywą informację o śmierci żony. Od 2 marca do 11 listopada 1949 roku przebywał w więzieniu mokotowskim w jednej celi ze zbrodniarzem hitlerowskim Jürgenem Stroopem, odpowiedzialnym m.in. za krwawe stłumienie powstania w getcie warszawskim. Komunistyczna perfidia postawiła między nimi znak równości. Rozmowy prowadzone z Niemcem Moczarski spisał w książce „Rozmowy z katem”. Opublikował ją w odcinkach w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku na łamach miesięcznika „Odra”.
„Moje zaszokowanie z chwilą znalezienia się z hitlerowcami, o czym piszę na początku, szybko przekształciło się w postanowienie: jeżeli już jestem ze zbrodniarzami wojennymi, to niech ich poznam, niech próbuję rozłożyć na włókna ich życiorysy i osobowość”
–– Kazimierz Moczarski, „Rozmowy z katem”.
W 1977 roku „Rozmowy z katem” ukazały się jako książka, która później została przetłumaczona na wiele języków. Przez pewien czas była lekturą w polskich szkołach. 22 grudnia 1977 roku w warszawskim Teatrze Powszechnym premierę miała teatralna adaptacja „Rozmów z katem” zrealizowana przez Andrzeja Wajdę. Kolejną adaptację wyemitował w 2006 roku Teatr Telewizji.
Kazimierz Moczarski zmarł 27 września 1975 roku w Warszawie.
