wtorek,
Jerzy Damsz
Dziś mija rocznica urodzin pilota Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, specjalisty w zakresie kriogeniki, kawalera Orderu Virtuti Militari.
Jerzy Damsz urodził się 6 września 1911 roku w Łodzi. Ukończył Prywatne Gimnazjum i Liceum Męskie A. Zimowskiego w Łodzi, w 1929 roku zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W 1936 roku zdobył dyplom inżyniera. Podczas studiów ukończył kurs szybowcowy w Aeroklubie Warszawskim. Latem 1935 roku wyjechał do Łucka odbyć kurs na samolotach silnikowych w ramach Przysposobienia Wojskowego Lotniczego. Rok później na samolocie RWD-8 wspólnie z pilotem Rościsławem Aleksandrowiczem jako nawigator wygrał ogólnopolskie zawody lotnicze. W ramach służby wojskowej ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie. Pracował na Politechnice Warszawskiej, a później w Instytucie Technicznym Lotnictwa.
We wrześniu 1939 roku wraz z innymi pracownikami naukowymi otrzymał rozkaz ewakuacji na wschód. 17 września przekroczył granicę rumuńską. Przez Jugosławię i Grecję dotarł do Francji. Otrzymał przydział do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bryon, nie uczestniczył w walkach z Niemcami. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Jesienią został pilotem jednostki Air Transport Auxiliary, rozprowadzał samoloty do jednostek bojowych. Po szkoleniu w 60 Operational Training Unit otrzymał przydział do 307. Dywizjonu Myśliwskiego Nocnego. 10 września 1943 roku nad Atlantykiem uzyskał prawdopodobne zestrzelenie myśliwca Messerschmitt Bf 110. Dwa tygodnie później nad Zatoką Biskajską starł się z niemieckimi bombowcami Junkers Ju 88 i jednego zestrzelił, drugiego zaś uszkodził.
Na początku 1944 roku został zatrudniony w charakterze specjalisty od silników lotniczych w Royal Aircraft Establishment w Farnborough. Prowadził badania właściwości silników lotniczych. Do macierzystej jednostki wrócił po zakończeniu wojny, latem 1945 roku. Od 1 marca dowodził Dywizjonem 307. Za zasługi bojowe otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari oraz trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Służbę zakończył w stopniu kapitana. Po demobilizacji wyjechał do Argentyny. Od 1958 roku mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Zainteresował się kriogeniką, był autorem szeregu publikacji i patentów z tej dziedziny. Z zaprojektowanych przez niego instalacji korzystał NASA przy konstrukcji sond Voyager. W 1975 roku przeszedł na emeryturę i wrócił do Polski. Współpracował z Politechniką Warszawską jako konsultant w Instytucie Techniki Cieplnej. W 1980 roku zaangażował się w działalność NSZZ „Solidarność”. Zmarł 22 czerwca 1987 roku w Sopocie.
