wtorek,
Generał Jan Zygmunt Skrzynecki
Dzisiaj mija rocznica urodzin krytykowanego za opieszałość w działaniach militarnych wodza naczelnego powstania listopadowego.
Jan Zygmunt Skrzynecki herbu Bończa urodził się 8 lutego 1787 roku. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim. Dorabiał jako nauczyciel domowy. Wraz z bratem chciał wstąpić do Legionów Polskich we Włoszech, jednak sprzeciwiał się temu ojciec. W 1806 dwaj bracia wstąpili do formującej się Armii Księstwa Warszawskiego. Już rok później zdobył stopień porucznika. W tym okresie brał udział w bitwach pod Pułtuskiem, Gołyminem i Pruską Iławą.
W czasie wojny polsko-austriackiej Skrzyneccy służyli w korpusie księcia Józefa Poniatowskiego. Jan Zygmunt za bohaterską postawę w bitwie pod Ostrówkiem otrzymał Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari. Przez kilka miesięcy był adiutantem w sztabie generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Latem 1809 roku awansował do stopnia kapitana.
W 1812 roku brał udział w wyprawie Napoleona na Moskwę. Wyróżnił się w bitwie pod Borodino, za nieustępliwą walkę z przeważającymi siłami wroga otrzymał Krzyż Kawalerski Virtuti Militari. Uczestniczył w kampanii saskiej, w bitwie pod Lipskiem został ranny. W 1914 roku otrzymał Krzyż Oficerski Legii Honorowej. W bitwie pod Arcis-sur-Aube Napoleon został zmuszony do schronienia się w czworoboku utworzonym przez oddziały Pułku Nadwiślańskiego dowodzone przez Skrzyneckiego i Paweł Muchowski.
Po kongresie wiedeńskim wstąpił w szeregi Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego. W 1824 roku był w składzie sądu wojskowego, który rozpatrywał sprawę członków Towarzystwa Patriotycznego, w tym Waleriana Łukasińskiego. Początkowo Skrzynecki jako jedyny głosował za uniewinnieniem oskarżonych, lecz pod naciskiem księcia Konstantego przychylił się do wyroku skazującego.
Po wybuchu powstania listopadowego na wezwanie generała Józefa Chłopickiego wraz ze swoim pułkiem przyłączył się do sił powstańczych. W lutym 1931 roku otrzymał stopień generała brygady i objął dowództwo 3 Dywizji Piechoty. W bitwie pod Dobrem pokonał liczniejsze oddziały generała Grigorija Rosena. Wyróżnił się podczas bitwy o Olszynkę Grochowską, w krytycznym momencie zastąpił rannego głównodowodzącego generała Chłopickiego. W końcowej fazie bitwy jego dywizja osłoniła odwrót Polaków.
Następnego dnia po bitwie Skrzynecki został mianowany wodzem naczelnym powstania. Wprowadził zmiany personalne i dokonał reorganizacji polskiej armii. Pod jego dowództwem Polacy odnieśli szereg zwycięstw nad carskimi wojskami, jednak historycy uważają, że sukcesy powstańcy zawdzięczali podwładnemu Skrzyneckiego, Ignacemu Prądzyńskiemu. Skrzynecki nie wierzył w ostateczne zwycięstwo powstania i 2 kwietnia 1831 roku wstrzymał pomyślnie rozwijającą się ofensywę. Po klęsce pod Ostrołęką 26 maja 1831 roku stracił autorytet, a polskie oddziały utraciły inicjatywę strategiczną i przeszły do defensywy. Po wielu słowach krytyki i naciskach Skrzynecki został zmuszony do poddania się dymisji.
We wrześniu 1931 roku opuścił Polskę. Został internowany przez Austriaków. Otrzymał zezwolenie na zamieszkanie w Pradze. Na początku 1838 roku w przebraniu zbiegł z tego miasta i udał się do Belgii. Wstąpił do armii belgijskiej. Jego ucieczka z Pragi była przyczyną krótkotrwałego zerwania stosunków dyplomatycznych między Belgią a Austrią i Prusami. Skrzynecki został głównodowodzącym armii belgijskiej. W 1848 roku przeszedł na emeryturę.
Po ogłoszeniu amnestii dla emigrantów w 1857 zamieszkał w Krakowie. Zmarł 12 stycznia 1860 roku. Jego pogrzeb przybrał formę patriotycznej manifestacji, w której uczestniczyło kilkanaście tysięcy osób.
