poniedziałek,
Jan Szczepanik – polski Edison
Polski wynalazca opatentował urządzenie do przesyłania na odległość ruchomego obrazu kolorowego wraz z dźwiękiem za pośrednictwem elektryczności. Brzmi znajomo? Telektroskop, przodek telewizji, zbudził wielką sensację w końcu dziewiętnastego wieku. Niestety urządzenie było bardzo skomplikowane kosztowne i nie zostało wdrożone do produkcji.
Jan Szczepanik urodził się 13 czerwca 1872 roku. Był nieślubnym dzieckiem córki rolników. Uczył się w Gimnazjum w Jaśle oraz seminarium nauczycielskim w Krakowie. W 1892 roku zdał maturę. Pracował jako nauczyciel w wiejskich szkołach. Po przenosinach do Krakowa podjął pracę w „Magazynie aparatów fotograficznych”. Poznał technologie związane z ówczesnymi aparatami fotograficznymi. Właściciel firmy finansował realizację pomysłów Szczepanika i założył w Wiedniu towarzystwo „Societe des Inventions Jan Szczepanik et Cie”.
Szczepanik był genialnym samoukiem. Był autorem ponad 50 wynalazków i kilkuset opatentowanych pomysłów technicznych. Jego prace dotyczyły barwnego tkactwa, techniki filmowej oraz fotograficznej. Jeszcze jako wiejski nauczyciel zamierzał unowocześnić chałupnicze metody wytwarzania tkanin. Interesowała go technologia barwnego tkactwa. W tych czasach najnowocześniejszym rozwiązaniem były maszyny żakardowe wynalezione przez Josepha Marie Jacquarda sterowane kartami perforowanymi. Szczepanik wprowadził nowe metody w dziedzinie fotowłókiennictwa. Skracały one czas produkcji tkanin i obniżały koszty, oferując doskonałą jakość. Rozwiązania te zdominowały austriacki oraz niemiecki przemysł włókienniczy.
W 1899 roku opracował system barwnego filmu. Kilkanaście lat później w jego pracowni powstały kamera i projektor do barwnego filmu. Szczepanik był autorem systemu kolorowej fotografii oraz światłoczułego papieru barwnego. Jego metodę wykorzystały później firmy Kodak i Agfa. Ciekawym urządzeniem był fotosculptor służący do kopiowania rzeźb metodą fotograficzną.
W prawie tym samym czasie jak inny Polak – Kazimierz Żegleń, opatentował kamizelkę kuloodporną. Uratowała ona życie króla hiszpańskiego Alfonsa XIII podczas zamachu. W nagrodę został uhonorowany wysokim hiszpańskim odznaczeniem. Kiedy podobnie chciał postąpić car Mikołaj II, polski wynalazca odmówił z pobudek patriotycznych.
Szczepanik był nazywany „polskim Edisonem”, „austriackim Edisonem”, „Leonardem da Vinci z Galicji” i „galicyjskim geniuszem”. Pisał o nim sam Mark Twain. Utalentowany polski wynalazca zmarł 18 kwietnia 1926 w Tarnowie.
