czwartek,
Jan Nagórski
Jan Nagórski urodził się 8 lutego 1888 roku we Włocławku na terenie ówczesnego zaboru rosyjskiego. Miał czworo rodzeństwa, z powodu problemów materialnych rodziny był zmuszony po ukończeniu szóstej klasy przerwać naukę w gimnazjum we Włocławku. Zdał eksternistyczny egzamin na prawo nauczania w szkołach czteroklasowych i podjął pracę jako nauczyciel. W 1906 roku złożył eksternistyczny egzamin dojrzałości i wstąpił do rosyjskiej szkoły oficerów piechoty w Odessie, po jej ukończeniu otrzymał przydział do 23 Pułku Strzelców w Chabarowsku.
W 1911 roku rozpoczął studia w Szkole Inżynierów Morskich w Petersburgu, w tym okresie zainteresował się lotnictwem. Odbył kurs pilotażu w I Wszechrosyjskim Aeroklubie. Równolegle ze zdobyciem dyplomu inżyniera morskiego ukończył szkołę pilotów wojskowych w Gatczynie. Służył w Głównym Zarządzie Hydrograficznym Ministerstwa Marynarki jako jeden z pierwszych lotników rosyjskiej marynarki wojennej.
W 1914 roku otrzymał rozkaz przystąpienia do poszukiwań rosyjskiej wyprawy zaginionej wśród lodów Arktyki. Wtedy po raz pierwszy w takim celu wykorzystano samolot. Nagórski ze specjalnie sprowadzonym z Francji samolotem Farman MF.11 popłynął statkiem do Murmańska, a następnie na Nową Ziemię, gdzie dotarł w połowie sierpnia 1914 roku. 21 sierpnia odbył pierwszy lot nad Arktyką. Do połowy września wykonał pięć takich lotów. Na Wyspie Pankracego znalazł w tubie z puszek po konserwach dziennik Gieorgija Siedowa, jednego z uczestników wyprawy. 23 września 1914 roku wyruszył w drogę powrotną do swojej jednostki. Pierwszy polarny pilot w historii zdobył cenne doświadczenie, jego raport był pełen spostrzeżeń i wskazówek, np. to Nagórski zaproponował, aby samoloty latające nad Arktyką malować na czerwono.
W czasie pierwszej wojny światowej służył w lotnictwie morskim Floty Bałtyckiej. Był kilkukrotnie odznaczany wysokimi rosyjskimi orderami wojskowymi. Jesienią 1916 roku jako pierwszy pilot na świecie wykonał figurę akrobacji lotniczej nazywaną pętlą na wodnosamolocie. W listopadzie tego roku został zestrzelony przez Niemców nad Bałtykiem i uznany za zaginionego. Po kilku godzinach spędzonych w morzu wyłowił go rosyjski okręt podwodny, według lekarza pokładowego do śmierci z wyziębienia brakowało kilku minut. Po pobycie w szpitalu wrócił do swojej jednostki, jednak raport o jego odnalezieniu nie dotarł do dowództwa, dlatego oficjalnie został uznany za poległego.
Po rewolucji październikowej Nagórski wraz ze swoją eskadrą został przymusowo wcielony do Armii Czerwonej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zdołał wrócić do kraju. Na początku 1919 roku zgłosił się do Marynarki Wojennej, jednak odmówiono przyjęcia go z powodu uprzedniej służby w bolszewickim lotnictwie. Podjął pracę jako inżynier na południu Polski. Nawiązywali z nim kontakty niektórzy zagraniczni piloci polarni, dzielił się z nimi swoimi doświadczaniami. Oficjalnie poległy w wojnie pionier polarnego lotnictwa został uhonorowany w ZSRR, jego imieniem nazwano stację meteorologiczną w północno-zachodniej części Morza Barentsa.
Nagórski przeżył drugą wojnę światową, nadal pracował jako inżynier, a nikt w Polsce nie zdawał sobie sprawy z jego osiągnięć. W 1955 roku przyszedł na spotkanie autorskie polskiego polarnika i pisarza Czesława Centkiewicza, kiedy usłyszał opowieść o rosyjskim arktycznym pilocie Iwanie Nagurskim, który zginął podczas wojny, wstał i oświadczył, że „on nie był Rosjaninem i absolutnie nie czuje się martwy”. Media socjalistycznych państw uznały jego historię za wielką sensację, sprawa zostało mocno nagłośniona. Nagórski otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, odbywał liczne spotkania, napisał dwie książki. Zmarł 9 czerwca 1976 roku w Warszawie.
