poniedziałek,
Jan Henryk Dąbrowski
Jan Henryk Dąbrowski herbu Virgo Violatta urodził się 2 sierpnia 1755 roku w Pierzchowie, w Małopolsce. W 1766 roku opuścił Polskę. Mieszkał w Saksonii. W 1771 roku rozpoczął służbę w wojsku saskim. Po śmierci jego ojca okazało się, że rodzinny majątek jest zadłużony i otrzymał jedynie obrączkę po matce, szpadę po ojcu i parę koni. Po zerwaniu unii polsko-saskiej, Polacy masowo opuszczali armię saską, po kilku latach, w 1792 roku, w stopniu podpułkownika Dąbrowski przeszedł do armii polskiej. Nie znając stosunków panujących w Polsce, przyłączył się do konfederacji targowickiej i został uznany za kolaboranta.
Podczas insurekcji kościuszkowskiej zasłużył się obroną Warszawy i wyprawą do Wielkopolski. Uzyskał stopień generała–porucznika. 18 listopada 1794 roku pod Radoszycami dostał się do niewoli rosyjskiej. Podobnie jak Kościuszko, został zmuszony do wyrzeczenia się walki z Rosją i jej sprzymierzeńcami. Nie przyjął propozycji służby w armii pruskiej i rosyjskiej. Zdecydował się na wyjazd do Francji. Zaangażował się w organizację legionów polskich u boku armii francuskiej. Po ich powołaniu w 1797 roku w północnych Włoszech objął dowództwo formacji. Oddziały otrzymały nazwę Legionów Polskich. Początkowo polskie oddziały walczyły przeciw zbuntowanemu ludowi włoskiemu. W 1799 roku żołnierze Dąbrowskiego brali udział w walkach z wojskami II koalicji antyfrancuskiej. Polacy ponieśli znaczne straty.
W roku 1800 Dąbrowski na bazie wykrwawionych oddziałów sformował liczący sześć tysięcy ludzi legion pod nazwą Pierwsza Polska Legia. W tym okresie wojska Napoleona odniosły szereg sukcesów, jednak nie wpłynęło to na pozytywne rozwiązanie kwestii polskiej. Żołnierze Dąbrowskiego zaczęli otwarcie krytykować francuską politykę i stali się niewygodni. Napoleon wysłał Polaków do walki z buntownikami na wyspie San Domingo, skąd do Europu wróciło zaledwie kilkuset legionistów. Ogółem w Legionach służyło trzydzieści pięć tysięcy ludzi, zginęło około dwudziestu tysięcy. Dąbrowski od 1802 roku służył w armii włoskiej. Rok później został generalnym inspektorem włoskiej jazdy.
Jesienią 1806 roku wkroczeniu wojsk francuskich na tereny zaboru pruskiego, Dąbrowski przybył do Poznania. 3 grudnia wydał rozkaz powołujący Wojsko Polskie, które stało się zalążkiem Armii Księstwa Warszawskiego. Jan Henryk Dąbrowski walczył w kampanii pomorskiej, dwukrotnie został ranny. Podczas kampanii rosyjskiej w 1812 roku dowodził jedną z polskich dywizji. Został ciężko ranny w bitwie nad Berezyną. W 1813 roku uczestniczył m.in. w bitwie pod Lipskiem. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego objął stanowisko naczelnego wodza armii Księstwa Warszawskiego. Po upadku Napoleona wrócił do Warszawy. Car Aleksander I Romanow zaproponował mu stanowisko namiestnika Królestwa Polskiego, Dąbrowski jednak odmówił i w pod koniec 1815 roku przeszedł w stan spoczynku. Zmarł 6 czerwca 1818 roku.
Zgromadził bogatą kolekcję broni, pamiątek patriotycznych oraz bibliotekę, które na mocy testamentu przekazał Towarzystwu Przyjaciół Nauk w Warszawie. Po powstaniu listopadowym zbiory zostały skonfiskowane i przewiezione do Rosji. Część z nich odzyskano po zwycięskiej wojnie polsko-bolszewickiej, a obecnie znajdują się one w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Dąbrowski trwale zapisał się w historii Polski za sprawą pieśni napisanej przez Józefa Wybickiego. „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” nazywana „Mazurkiem Dąbrowskiego” po odzyskaniu przez Polskę niepodległości stała się hymnem państwowym.
