poniedziałek,
Henryk Arctowski
Henryk Bronisław Arctowski urodził się 15 lipca 1871 roku w Warszawie jako Henryk Artzt. Jego przodkowie pochodzili z Wirtembergii. Uczył się w gimnazjum w Inowrocławiu, jednak z powodu patriotycznych przekonań był szykanowany przez Niemców i musiał przerwać naukę. Rodzice wysłali go do belgijskiego Liège, gdzie ukończył szkołę średnią.
Rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Université de Liège, jednak po roku przeniósł się do Paryża. Ostatecznie zakres studiów objął chemię z geochemią, petrografią i mineralogią. W 1893 roku podjął pracę na Uniwersytecie w Liège. W tym okresie podkreślając swoje polskie pochodzenie zmienił nazwisko na Arctowski.
W latach 1897–1899 brał udział w belgijskiej wyprawie na Antarktydę. Jego badania obejmowały zagadnienia z zakresu geologii, glacjologii, meteorologii, oceanografii, optyki atmosfery oraz zjawiska zórz polarnych. Wysunął wiele nowych, odkrywczych hipotez naukowych.
Po powrocie do Belgii pracował w Belgijskim Królewskim Obserwatorium w Uccle. W 1909 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, rok później uczestniczył we francuskiej wyprawie na Spitsbergen i Lofoty. W okresie pierwszej wojny światowej współpracował z „Komisją do Spraw Polski”. W 1918 roku na opracował składający się z kilkunastu części raport omawiający zagadnienia dotyczące polskiej demografii, rolnictwa, geologii i bogactw naturalnych, industrializacji, wyznań i języków. Dokument miał ogromne znaczenie podczas paryskiej konferencji pokojowej.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wrócił do kraju, gdzie otrzymał propozycję objęcia stanowiska ministra oświaty. Ostatecznie podjął pracę w Instytucie Geofizyki i Meteorologii Uniwersytetu Lwowskiego, zorganizował tam Katedrę Geofizyki i Meteorologii przekształconą później w kierowany przez niego Instytut Geofizyki i Meteorologi. Latem 1939 roku jako prezydent Międzynarodowej Komisji Zmian Klimatu wyjechał na Kongres Międzynarodowej Unii Geodezyjno-Geofizycznej w Waszyngtonie.
Po wybuchu drugiej wojny światowej pozostał w USA. W waszyngtońskim Smithsonian Institution prowadził badania promieniowania słonecznego. Zmarł 21 lutego 1958 roku w Waszyngtonie. Pozostawił po sobie ponad trzysta publikacji naukowych. Jego nazwisko upamiętniono w wielu nazwach geograficznych, są to np. Góra Arctowskiego i Lodowiec Arctowskiego na Spitsbergenie, Półwysep Arctowskiego i Zatoka Arctowskiego na Antarktydzie. Od 1978 roku stacja badawcza na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych nosi nazwę Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego.
