poniedziałek,
Godzina „W”
1 sierpnia 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie.
31 lipca 1944 roku w godzinach popołudniowych odbyła się odprawa Komendy Głównej Armii Krajowej, na której komendant okręgu warszawskiego Antoni Chruściel „Monter” przekazał meldunek o pojawieniu się sowieckich czołgów na Pradze. Jak się później okazało, informacje te były przesadzone. Około godziny 18:00 Komendant Główny AK Tadeusz Komorowski „Bór” wydał rozkaz o rozpoczęciu akcji „Burza” w Warszawie następnego dnia. Zgodę na to wyraził Delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski. Odprawa odbywała się w niepełnym składzie, wkrótce po zapadnięciu decyzji o powstaniu przybyli spóźnieni szef wywiadu KG AK Kazimierz Iranek-Osmecki „Heller”, szef Oddziału Operacyjnego Józef Szostak „Filip” i szef Oddziału Łączności Kazimierz Pluta-Czachowski „Kuczaba”, którzy poinformowali dowódcę AK o niemieckim przeciwuderzeniu, jednak rozkaz nie został cofnięty.
W okupowanej Warszawie obowiązywała godzina policyjna, która rozpoczynała się o godzinie 20:00, dlatego rozkaz „Bora” został przekazany dowódcom jednostek dopiero następnego dnia. Rozkazy mobilizacyjne roznosiło ponad sześć tysięcy łączniczek i gońców. Przeprowadzona w ostatniej chwili mobilizacja przebiegała z problemami. Do miejsc koncentracji zdołano dostarczyć z magazynów jedynie 40% posiadanej broni, wielu żołnierzy nie zdążyło dotrzeć do swoich oddziałów.
Godzina „W” została ustalona na siedemnastą, jednak w niektórych miejscach Warszawy walki zaczęły się wcześniej. Około godziny 14:00 na Żoliborzu doszło do wymiany ognia między przenoszącymi broń żołnierzami AK a patrolem niemieckich lotników. W efekcie Niemcy obsadzili swoimi siłami kluczowe punkty dzielnicy. Do przedwczesne walki miały miejsce jeszcze w kilku innych miejscach. Na skutek napływających meldunków, niemiecki dowódca wojskowy Warszawy generał Reiner Stahel o godzinie 16:30 ogłosił alarm dla garnizonu warszawskiego. Nie zdołano powstrzymać wybuchu powstania, jednak efekt zaskoczenia został utracony.
1 sierpnia o godzinie 17:00 żołnierze AK zaatakowali wiele niemieckich obiektów we wszystkich dzielnicach. Polskie siły liczyły około czterdziestu tysięcy ludzi. Byli oni słabo uzbrojeni, do ich dyspozycji pozostawało 1700 pistoletów, 1000 karabinów, 300 pistoletów maszynowych, 60 ręcznych karabinów maszynowych, 7 ciężkich karabinów maszynowych oraz 25 tysięcy granatów. Powstańcy zdobyli kilka obiektów, m.in. najwyższy warszawski budynek Prudential, jednak natarcie nie dało oczekiwanych wyników. Zginęło lub odniosło rany około dwóch tysięcy powstańców, utracono sporo broni. Niektóre polskie jednostki zostały całkowicie rozbite. Po załamaniu się ataku główne siły Obwodu II „Żoliborz” przeszły do Puszczy Kampinoskiej. Podobnie większość żołnierzy z Obwodu III „Ochota” odeszło do Lasów Chojnowskich. Sporo jednostek z Mokotowa wymaszerowało do Lasu Kabackiego. Nie zdołano zdobyć żadnego z mostów i dworców kolejowych.
Największe zdobycze Polacy odnotowali w Śródmieściu, na Starym Mieście oraz we wschodniej części Woli. Już pierwszej nocy zbudowano sieć barykad. Mimo niekorzystnego położenia, wśród mieszkańców stolicy zapanował ogromny entuzjazm.
