wtorek, 2022-12-06

Encyklopedia Britannica

Encyklopedia Britannica to najbardziej prestiżowa encyklopedia świata. Jej twórcami byli drzeworytnik Andrew Bell, drukarz Colin Macfarquhar oraz wydawca William Smellie. Pierwsze wydanie składające się z trzech tomów po raz pierwszy ukazało się 6 grudnia 1768 roku w Edynburgu, znalazły się w nim krótkie hasła przedmiotowe. Od początku było to wydawnictwo anglojęzyczne. Encyklopedia Britannica powstała jako reakcja na francuskie wydawnictwo Encyclopédie encyklopedystów Jeana le Rond d’Alemberta i Denisa Diderota. W 1773 roku pierwsze wydanie przedrukowano w Londynie.

Po sukcesie pierwszej edycji, w 1776 roku rozpoczęto prace nad kolejnym wydaniem, w którym dodano artykuły historyczne i biograficzne. Objętość encyklopedii zwiększyła się trzykrotnie, w latach 1777–1784 wydano dziesięć tomów. W trzecim wydaniu liczącym osiemnaście tomów pojawiły się hasła-eseje, cechujące wszystkie kolejne edycje. Za klasyczne wydanie uważana jest jedenasta edycja z 1911 roku opracowana we współpracy z Uniwersytetem w Cambridge zawierająca sumę wiedzy dostępnej u progu dwudziestego wieku. Przez lata kilkukrotnie zmieniali się właściciele encyklopedii. Od 1996 roku właścicielem wydawnictwa Encyclopædia Britannica Inc. jest szwajcarski milioner Jacqui Safra.

W 1994 roku pojawiła się wersja na płytach CD-ROM oraz on-line. W marcu 2012 roku redakcja Encyklopedii Britannica ogłosiła, że nie będzie już kolejnych wersji drukowanych. Wielu specjalistów uważa te zmiany za dobitny dowód na to, że słowo drukowane weszło już w schyłkową fazę swojego rozwoju. Przedstawiciele wydawnictwa stanowczo zaprzeczyli, że przyczyną tych zmian jest konkurencja np. ze strony Wikipedii i wyszukiwarki Google, stwierdzili, że jest to kolejny krok w rozwoju, który pozwala na bieżące aktualizowanie haseł. Podkreślali także jakość opracowań haseł w swoim wydawnictwie. Wersja cyfrowa Encyklopedii Britannica była dostępna już od 1994 roku i prowadzono ją równolegle do wydania papierowego, którego sprzedaż systematycznie spadała. Ostatnie papierowe wydanie Encyklopedii Britannica to piętnasta edycja (w drugiej wersji), która była oferowana w latach 1985–2010 i liczyła 32 tomy. Drukowane wersje Encyklopedii Britannica ukazywały się przez 244 lata.

Historia wydań papierowych

Papierowa Encyklopedia Britannica miała piętnaście edycji. W 1985 roku piętnaste wydanie przeszło reorganizację, dlatego rozróżnia się dwie edycje piętnastego wydania. Wydania czternaste i piętnaste były aktualizowane co roku, stąd w zależności od daty druku encyklopedie mogą się znacznie różnić.

• Wydanie 1 (1768–1771) – 3 tomy, redaktorzy: William Smellie.
• Wydanie 2 (1777–1784) – 10 tomów, redaktorzy: James Tytler.
• Wydanie 3 (1788–1797) – 18 tomów i 2 suplementy, redaktorzy: Colin Macfarquhar i George Gleig.
• Wydanie 4 (1801–1809) – 20 tomów, redaktorzy: James Millar.
• Wydanie 5 (1815) – 20 tomów, redaktorzy: James Millar i Thomas Bonar.
• Wydanie 6 (1820–1823) – 20 tomów i 6 suplementów, redaktorzy: Charles Maclaren i Macvey Napier.
• Wydanie 7 (1830–1842) – 21 tomów, redaktorzy: Macvey Napier.
• Wydanie 8 (1853–1860) – 22 tomy, redaktorzy: Thomas Stewart Traill.
• Wydanie 9 (1875–1889) – 25 tomów, redaktorzy: Thomas Spencer Baynes (od 1880 W. Robertson Smith).
• Wydanie 10 (1902–1903) – wydanie 9. + 11 suplementów, redaktorzy: Sir Donald Mackenzie Wallace, Hugh Chisholm i Arthur T. Hadley z pomocą Franklina H. Hoopera.
• Wydanie 11 (1910–1911) – 29 tomów, redaktorzy: Hugh Chisholm.
• Wydanie 12 (1921–1922) – wydanie 11. + 3 suplementy, redaktorzy: Hugh Chisholm.
• Wydanie 13 (1926) – wydanie 11. + 3 suplementy, redaktorzy: James Louis Garvin.
• Wydanie 14 (1929–1973) – 24 tomy, redaktorzy: James Louis Garvin z pomocą Franklina H. Hoopera.
• Wydanie 15 (1974–1984) – 30 tomów, redaktorzy: Mortimer J. Adler, William Benton i Charles E. Swanson.
• Wydanie 15 (1985–2010) – 32 tomy, zreorganizowany układ treści pierwszego wydania piętnastego.