niedziela,
Latający cyrk Skalskiego
13 lutego 1943 roku powstał Polski Zespół Myśliwski znany szerzej jako „Cyrk Skalskiego”. Była to z jedna najchlubniejszych kart w historii naszego lotnictwa.
Pod koniec 1942 roku nad zachodnią Europą panował spokój. Niemiecka Luftwaffe była mocno zaangażowana w walki na froncie wschodnim. Planowano inwazję Sprzymierzonych we Francji. W brytyjskim Dowództwie Lotnictwa Myśliwskiego narodził się pomysł utworzenia specjalnej eskadry lotniczej, która miała przećwiczyć współpracę sił powietrznych z wojskami lądowymi. Jedynym miejscem, gdzie Brytyjczycy w tym czasie walczyli na lądzie z siłami niemieckimi, była północna Afryka.
Do składu nowej formacji wytypowano polskich pilotów. Wśród nich przeprowadzono ochotniczy nabór, warunkiem było posiadanie pewnego bojowego doświadczenia. Zgłosiło się 68 kandydatów, spośród nich wybrano piętnastu. W większości byli to piloci, którzy walczyli z Niemcami jeszcze w 1939 roku jako wychowankowie Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie i absolwenci Wyższego Kursu Pilotażu. Dowódcą grupy został kapitan Stanisław Skalski. Formacja otrzymała nazwę Polski Zespół Myśliwski (Polish Fighting Team – PFT), jednak później z powodu niespotykanej skuteczności i brawurowych akrobacji była od nazwiska dowódcy nieformalnie zwana jako „Cyrk Skalskiego”. Na początku XX wieku „latającymi cyrkami” określano grupy akrobacyjne, które popisywały się nieprzeciętnymi umiejętnościami pilotów.
Zespół polskich pilotów zebrał się 13 lutego 1943 roku i rozpoczął szkolenia oraz przygotowania do wyjazdu w bazie niedaleko Liverpoolu. Ta data jest uznana za początek istnienia jednostki. Do Afryki Polacy dotarli na początku marca. 17 marca rozpoczęły się loty bojowe. Głównym zadaniem Polaków była osłona samolotów alianckich przed niemieckimi myśliwcami. Pierwsze zwycięstwa powietrzne odnotowano 28 marca. Pięciu Polaków spotkało się w powietrzu z ośmioma Junkersami 88 w osłonie dziesięciu myśliwców Me-109. Mimo przewagi wroga kapitan Skalski i porucznik Horbaczewski zestrzelili po jednym samolocie Junkers Ju-88. Przed powrotem do bazy polscy piloci zdołali jeszcze ostrzelać niemiecki konwój ciężarówek.
20 kwietnia szóstka Polaków zaatakowała 20 wrogich myśliwców – w efekcie lotnictwo Africa Korps straciło sześć samolotów. 13 maja walki w Afryce zostały zakończone. W ciągu dwóch miesięcy „Cyrk Skalskiego” zestrzelił 28 samolotów wroga i stał się najlepszą aliancką eskadrą w Afryce. Polskie straty to jeden pilot – porucznik Mieczysław Wyszkowski, który musiał lądować po niemieckiej stronie i trafił do niewoli.
Skład osobowy i zwycięstwa „Cyrku Skalskiego”
| Lp. | Stopień | Pilot | Zwycięstwa pewne | Zwycięstwa prawdopodobne | Uszkodzenia | Liczba lotów bojowych |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Kpt.pil. | Stanisław Skalski (dowódca) | 3 | 0 | 1 | 41 |
| 2 | Kpt.pil. | Wacław Król (zastępca dowódcy) | 3 | 0 | 0 | 38 |
| 3 | Por. pil. | Karol Pniak | 0 | 0 | 0 | 38 |
| 4 | Por. pil. | Bohdan Arct | 1 | 1 | 2 | 37 |
| 5 | Por. pil. | Władysław Drecki | 1 | 0 | 1 | 34 |
| 6 | Por. pil. | Eugeniusz Horbaczewski | 5 | 0 | 0 | 40 |
| 7 | Por. pil. | Ludwik Martel | 1 | 1 | 1 | 34 |
| 8 | Por. pil. | Kazimierz Sporny | 3 | 0 | 0 | 39 |
| 9 | Por. pil. | Mieczysław Wyszkowski | 0 | 1 | 0 | 15 |
| 10 | Ppor. pil. | Jan Kowalski | 0 | 0 | 0 | 39 |
| 11 | St. sierż. pil. | Marcin Machowiak | 1 | 0 | 2 | 38 |
| 12 | St. sierż. pil. | Władysław Majchrzyk | 1 | 0 | 1 | 37 |
| 13 | St. sierż. pil. | Bronisław Malinowski | 1 | 0 | 0 | 37 |
| 14 | St. sierż. pil. | Mieczysław Popek | 2 | 0 | 1 | 33 |
| 15 | St. sierż. pil. | Kazimierz Sztramko | 3 | 0 | 0 | 39 |
| 16 | Ppłk pil. | Tadeusz Rolski (oficer łącznikowy) | ||||
| Razem | 25 | 3 | 9 | 539 |
Źródło danych: Wacław Król, „Walczyłem pod niebem Europy i Afryki”, Warszawa 1991, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza
