środa,
Bitwa pod Smoleńskiem
7 września 1633 roku rozpoczęły się walki mające na celu przerwanie oblężenia Smoleńska przez Rosjan.
Wkrótce po śmierci Zygmunta III Wazy wybuchła wojna polsko-rosyjska. Wykorzystując krótki okres bezkrólewia, car Michał I Romanow chciał zdobyć Smoleńszczyznę, Czernihowszczyznę i Siewierszczyznę. W 1632 roku na Rzeczpospolitą Obojga Narodów uderzyły rosyjskie wojska liczące sześćdziesiąt tysięcy żołnierzy. Ziemię smoleńską zaatakowały oddziały dowodzone przez Michaiła Szeina. W październiku 1632 roku jego wojska dotarły pod Smoleńsk i zajęły miasto, jednak najeźdźcom oparła się załoga twierdzy smoleńskiej. Liczyła ona niewiele ponad dwa tysiące żołnierzy.
W grudniu Szein przystąpił do regularnego oblężenia. W szczytowym momencie miał on pod komendą ponad trzydzieści cztery tysiące ludzi. Po mroźnej zimie, która odwlekła generalny szturm na twierdzę, w marcu 1633 roku pod Smoleńsk dotarły rosyjskie ciężkie działa. Rozpoczął się codzienny ostrzał, mury fortecy uległy uszkodzeniu. Mimo to szturm przeprowadzony w lipcu został odparty. Rosjanie kontynuowali ostrzał. Wobec skali zniszczeń Smoleńsk stanął w obliczu klęski, walcząca na gruzach twierdzy załoga nie mogła pokonać wielokrotnie liczniejszego przeciwnika.
6 lutego 1633 w Krakowie na nowego króla Polski został koronowany Władysław IV Waza. Z powodów zdrowotnych nie mógł on natychmiast wyruszyć na odsiecz Smoleńskowi. Dodatkowo zaskoczona atakiem Rzeczpospolita była zadłużona wobec wojska, a decyzje w sprawie zaciągu i finansowania armii podjął dopiero sejm koronacyjny. Zaciąg i koncentracja oddziałów zakończyły się dopiero latem. 30 sierpnia 1633 roku Władysław IV z odsieczą nadciągnął pod Smoleńsk. Dysponował on dwudziestoma tysiącami żołnierzy, w tym trzema tysiącami husarzy. Dołączyły do niego oddziały hetmana wielkiego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła i kilka tysięcy Kozaków zaporoskich. W trakcie walk nadciągały kolejne oddziały z głębi kraju, w szczytowym momencie wojska Władysława IV liczyły 35 tysięcy żołnierzy.
7 września armia królewska zaatakowała Rosjan. Uderzenie miało otworzyć drogę do oblężonej twierdzy, co pozwoliłoby wzmocnić załogę nowymi żołnierzami, żywnością i amunicją. Wojska rosyjskie były okopane w obozach dookoła twierdzy, Polacy musieli zdobywać kolejne pozycje. Pierwszego dnia polski szturm utknął na drugiej linii rosyjskich szańców, żołnierze atakowali pod górę i ponosili duże straty ostrzeliwani z ręcznej broni palnej i dział. Sytuację odmienił wypad zorganizowany przez załogę Smoleńska, po zaskoczeniu piechoty rosyjskiej na jednym z odcinków utworzono drogę do twierdzy. Wzmacniając obrońców, wprowadzono tam regiment piechoty niemieckiej, wysłano także kilka tysięcy dukatów na zaległy żołd oraz trzy wozy z amunicją.
W kolejnych dniach żołnierze Władysława IV metodycznie i konsekwentnie zdobywali kolejne pozycje przeciwnika i umacniali się w nich. Próby rosyjskich kontrataków niwelowała budząca strach husaria. Po kilku tygodniach Smoleńsk został całkowicie odblokowany. Pod koniec października Rosjanie zostali otoczeni ze wszystkich stron. Do końca listopada na miejsce walk dotarły polskie działa, które rozpoczęły intensywny ostrzał umocnień polowych przeciwnika. Wojskom Szeina zaczął doskwierać brak opału oraz paszy dla koni. Rozpoczęły się dezercje, część żołnierzy cudzoziemskich przeszła do obozu Rzeczypospolitej. Na początku stycznia Rosjanie postanowili wyrwać się z okrążenia. Próba rozpoznania bojem 7 stycznia 1634 roku nie zaskoczyła Polaków i zakończyła się powrotem Rosjan na pozycje wyjściowe.
Szein łudził się nadzieją na odsiecz, jednak polski król wysłał w głąb Rosji zagony jazdy, które skutecznie blokowały próby niesienia jakiejkolwiek pomocy otoczonym rosyjskim oddziałom. Zagony kawaleryjskie wojsk Rzeczypospolitej szerzyły strach i panikę, spalono prawie tysiąc wsi. Żołnierze Szeina umierali z głodu, chorób i zimna. 27 stycznia Rosjanie rozpoczęli rokowania w sprawie kapitulacji, a 25 lutego 1634 roku za zgodą cara Michała Romanowa podpisali umowę kapitulacyjną. 1 marca Władysław IV przyjął defiladę wychodzących z obozu żołnierzy rosyjskich. U jego stóp złożono 121 chorągwi pokonanej armii. Armia Szeina w chwili kapitulacji liczyła dwanaście tysięcy ludzi. Pod Smoleńskiem pierwszy raz w stopniu oficerskim wystąpił późniejszy wybitny polski dowódca wojskowy Stefan Czarniecki, który służył w chorągwi kozackiej hetmana polnego koronnego Marcina Kazanowskiego.
27 maja 1634 roku Władysław IV zawarł z Michałem Romanowem „pokój wieczysty” w Polanowie. Na jego mocy car zrzekł się na rzecz Polski ziemi smoleńskiej, siewierskiej i czernihowskiej. Polski król zrezygnował z praw do tronu moskiewskiego oraz z Sierpiejska.
