niedziela,
Bitwa pod Piławcami
W dniach 23-25 września 1648 roku na pograniczu Podola i Wołynia Polacy starli się ze zbuntowanymi Kozakami pod komendą hetmana Chmielnickiego.
W 1648 roku na Ukrainie wybuchło powstanie pod wodzą hetmana Bogdana Chmielnickiego. Było to już kolejne kozackie wystąpienie zbrojne przeciwko Rzeczypospolitej. Chmielnicki zawarł sojusz z chanem tatarskim Islamem Girejem. Zjednoczone siły w kwietniu 1648 roku wyruszyły z Zaporoża. W pierwszych walkach Chmielnicki odnosił sukcesy – zadał Polakom klęskę nad Żółtym Wodami i pod Korsuniem. Polskie wojska zostały zmuszone do odwrotu. Pod koniec lipca żołnierze pod komendą wojewody ruskiego Jeremiego Wiśniowieckiego odnieśli taktyczne zwycięstwa w bitwie pod Konstantynowem, jednak nie zatrzymali marszu Kozaków.
Na początku września 1648 roku sformowano armię złożoną z zawodowych pocztów magnackich, gwardii królewskiej, poddanych z dóbr królewskich oraz sił zgromadzonych przez Wiśniowieckiego. Polskimi wojskami dowodzili regimentarze polscy: Władysław Dominik Zasławski-Ostrogski, Mikołaj Ostroróg, Aleksander Koniecpolski. Był to duży błąd, brakowało im autorytetu i doświadczenia. Wiedział to kozacki przywódca Bohdan Chmielnicki, który nazwał ich „Łaciną”, „Dzieciną” i „Pierzyną”.
20 września polskie wojska podeszły pod Piławce. Ich oddziały liczyły trzydzieści tysięcy ludzi. W polskim obozie pojawiły się pogłoski o stu tysiącach rebeliantów pod komendą Chmielnickiego. Wśród polskiego dowódców toczyły się spory, a wielu ich przerażonych podkomendnych czekało tylko na pretekst do ucieczki. W pobliżu na brzegu rzeki Ikwy Kozacy założyli ufortyfikowany obóz. Chmielnicki miał pod komendą dwadzieścia pięć tysięcy Kozaków. 21 września Polacy uchwycili przyczółek na opanowanym przez rebeliantów brzegu rzeki.
23 września Chmielnicki uderzył na polski przyczółek. Z drugiej strony Ikwy z pomocą ruszyła niewielka liczba żołnierzy, reszta była zbyt przestraszona, aby przystąpić do działania. Polacy przygnieceni impetem przeważającego liczebnie przeciwnika stracili trzystu zabitych i zostali zmuszeni do wycofania się za rzeką. Regimentarze zarządzili odwrót w kierunku na Konstantynów.
W polskim obozie ktoś rozpuścił pogłoskę o ucieczce dowódców, wybuchła panika. Większość wojska w bezładnej ucieczce porzuciła tabory i broń. Jedynie oddział piechoty obersztera Samuela Osińskiego wycofywał się w uporządkowany sposób, osłaniając pozostałych żołnierzy. Kozacy zdobyli polskie tabory i artylerię.
Haniebna porażka Polaków wynikała z braku dyscypliny i błędów popełnionych przez dowództwo. Między innymi przyjmując bitwę w pagórkowatym terenie, utracono możliwość wykonania uderzenia z wykorzystaniem jazdy, której siła była wielkim atutem Polaków. Po bitwie sprzymierzone wojska Chmielnickiego i Krym Gireja skierowały się w głąb Rzeczypospolitej, a Polacy na kilka lat stracili kontrolę nad obszarem Podola i Wołynia. Jeszcze w 1648 roku rebelianci oblegli Lwów i Zamość.
