sobota,
Bitwa pod Nowogrodem
10 września 1939 roku zakończyła się bitwa pod Nowogrodem.
Podczas kampanii wrześniowej część niemieckich oddziałów po utworzeniu połączenia z Pomorza do Prus Wschodnich i przerzucie żołnierzy skierowało się od północy w stronę środkowej części linii rzeki Narwi. Rejonu tego broniła Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew”. 7 września kolumny oddziałów Wehrmachtu pojawiły się w okolicach Nowogrodu. Nowogród znajduje się kilkanaście kilometrów na północny zachód od Łomży, przy ujściu Pisy do Narwi. Obrońcom miasta sprzyjało ukształtowanie terenu, południowy brzeg Narwi był wyższy. Prace związane z fortyfikowaniem rzeki Narwi rozpoczęły się w marcu 1939 roku, jednak w chwili wybuchu wojny osiągnęły dopiero początkową fazę. W obrębie Nowogrodu oddano do użytku nie w pełni wykończone schrony żelbetowe. Również na skraju miejscowości znajdowały się umocnienia.
Na odcinek „Nowogród” skierowano niepełny batalion majora Józefa Sikory w sile dwóch kompanii z 33. Pułku Strzelców Kurpiowskich wsparty kompanią forteczną Korpusu Ochrony Pogranicza pod dowództwem kapitana Eugeniusza Kordjaczyńskiego oraz baterią artylerii. 33 Pułk Piechoty sformowano w 1918 roku i jednostka zdążyła wziąć udział w rozebraniu niemieckich oddziałów okupacyjnych. Walczyła w walkach o granice Rzeczypospolitej, m.in. z Ukraińcami pod Lwowem i z bolszewikami podczas kontruderzenia znad Wieprza.
7 września po otrzymaniu meldunków o niemieckich patrolach major Sikora nakazał wycofać żołnierzy z wysuniętych pozycji i wysadzić most na Narwi. Niemcy nie mieli zamiaru rezygnować z ataku i wieczorem próbowali zaskoczyć Polaków desantem pontonowym przez rzekę. Polscy żołnierze otworzyli gwałtowny ogień, dopiero kiedy przeciwnik znalazł się środku Narwi i zadali duże straty. Mimo to Niemcy próbowali przeprawić się pod ogniem zaporowym jeszcze przez dwie godziny. Na południowy brzeg dotarła tylko jedna łódź, a jej załoga została szybko zlikwidowana.
Następnego dnia próbę przeprawy poprzedziło silne przygotowanie artyleryjskie. Niemcy zastosowali także zaporę dymną. Żołnierze Wehrmachtu zdołali uchwycić przyczółek na południowym brzegu, jednak szybko zostali zepchnięci do rzeki po kontrataku. Obie strony poniosły poważne straty. Pod Jednaczewem polskie działa zniszczyły znaczną ilość środków przeprawowych. Do walk włączył się Luftwaffe. Pod niemieckimi bombami zginęło wielu żołnierzy. Po nalocie Niemcy ponownie przedostali się na drugi brzeg i zostali odrzuceni dopiero wieczorem.
9 września przez cały dzień polskie stanowiska były intensywnie ostrzeliwane przez artylerię przeciwnika. Wieczorem osłabieni Polacy nie zdołali powstrzymać niemieckich żołnierzy forsujących rzekę i wycofali się na drugą linię obrony. 10 września okazał się decydującym dniem walk. Niemcy przerzucili na przyczółek znaczne siły. Część ich oddziałów obeszła miasto. Na Polaków uderzyły jednocześni trzy pułki piechoty wspierane lotnictwem. W zaciętych walkach ze znacznie przeważającym liczebnie przeciwnikiem zginęło 60% żołnierzy z batalionu majora Sikory. Straty kompanii fortecznej były jeszcze większe. Nie przeżył żaden z dowódców schronów bojowych.
Niemcy zajęli południowy brzeg Narwi, Nowogród, Szablak oraz okolice dworku Mątwica i zatrzymali natarcie. Przez Narew przeprawiali się kolejni żołnierze Wehrmachtu. Resztki batalionu majora Sikory zajęły trzecią linię obrony. W tym czasie w rejonie Nowogrodu pojawił się 42. Pułk Piechoty wycofujący się z odcinka „Ostrołęka”. Ruszył polski kontratak, jednak nie zdołano wyprzeć przeciwnika za Narew. Wobec dużych strat polskie oddziały nie był w stanie utrzymać zdobytych pozycji i wieczorem wycofały się na południe.
