niedziela,
Bitwa o Surkonty
21 sierpnia pod Surkontami rozegrała się pierwsza po 1939 roku regularna bitwa pomiędzy Polakami a Armią Czerwoną.
W marcu 1944 roku major Maciej Kalenkiewicz „Kotwicz” jako delegat Komendy Głównej wyjechał do Okręgu Nowogródek Armii Krajowej. Na własną prośbę pozostał na tym terenie i objął dowództwo Zgrupowania Nadniemeńskiego. Kalenkiewicz był współautorem koncepcji akcji „Ostra Brama”. Podczas przygotowań do realizacji operacji został ranny w starciu pod Iwiem. W szpitalu polowym w Antoniszkach amputowano mu prawą rękę. Nie mógł wziąć udziału w akcji „Ostra Brama”. Uniknął aresztowania w Boguszach, gdzie Sowieci podstępnie zatrzymali oficerów AK.
Jego oddział wycofał się do Puszczy Rudnickiej i przebywał tam przez miesiąc. 19 sierpnia Kalenkiewicz otrzymał awans do stopnia podpułkownika i nominację na komendanta Podokręgu Nowogródek, jednak depesza z tą informację nie dotarła do adresata. Ścigani przez wojska NKWD żołnierze AK rozdzielili się na mniejsze grupy, które próbowały przedostać się w kierunku na Białystok. „Kotwicz” znalazł się w grupie liczącej kilkudziesięciu ludzi. 21 sierpnia w leśniczówce Surkonty niedaleko Lidy jego oddział został zaatakowany przez 3 Batalion 32 Zmotoryzowanego Pułku Strzelców Wojsk Wewnętrznych NKWD. Prawdopodobnie był to efekt zdrady.
Sowieci mieli zdecydowaną przewagę, ale żołnierze AK stawili twardy opór. Pierwszy atak żołnierze NKWD okupili wysokimi stratami. „Kotwicz” zezwolił lżej rannym na odwrót, pod dowództwem postrzelonego w głowę kapitana Bolesława Wasilewskiego „Bustromiaka” wycofali się oni przez bagna z tyłu wsi. Kalenkiewicz chciał przeczekać do zmroku, aby ciężej ranni nie dostali się w ręce NKWD. Osłona nocy dawała szansę na ewakuację. Wkrótce przybyły sowieckie posiłki. Drugie natarcie rozpoczęło się od ataku wezwanych przez radiostację samolotów. Ostrzał z pocisków zapalających podpalił zabudowania we wsi. Walka trwała kilka godzin.
W zmasowanym ostrzale oddział „Kotwicza” został rozbity. Sowieci na polu bitwy dobijali bagnetami rannych Polaków. W Surkontach zginęło 36 żołnierzy Armii Krajowej, łącznie z dowódcą Maciejem Kalenkiewiczem. Sowieckie straty to 132 zabitych. „Kotwicza” razem z jego żołnierzami pochowano w zbiorowej mogile obok grobu powstańców z 1863 roku. Mimo grożących represji, miejscowa ludność nie dopuściła do zaorania miejsca pochówku na potrzeby kołchozu. Dopiero w 1991 roku szczątki żołnierzy zostały przeniesione na wybudowany w pobliżu przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Cmentarz Wojenny AK.
