wtorek,
Armia Krajowa
„Armia Krajowa była rycerską”
— Zofia Kossak-Szczucka, „W Polsce Podziemnej”.
Rozkazem Naczelnego Wodza generała broni Władysława Sikorskiego z 14 lutego 1942 roku Związek Walki Zbrojnej został przekształcony w Armię Krajową (AK). Armia Krajowa działała na terytorium okupowanej Rzeczypospolitej Polskiej, była podporządkowaną Naczelnemu Wodzowi integralną częścią Polskich Sił Zbrojnych. Stanowiła największą tego typu organizację w okupowanej Europie.
W latach 1942-1945 żołnierze Armii Krajowej przeprowadzili ponad 110 tysięcy akcji zbrojno-dywersyjnych o większym rozmiarze. Aktywna działalność polskiego podziemia powodowała, że okupant musiał utrzymywać w Polsce liczne siły wojskowe i nie mógł ich użyć na innych frontach. Prowadzono działalność informacyjno-propagandową – wydawano prasę konspiracyjną, wydawnictwa i ulotki. Podejmowano akcje odwetowe i represyjne w stosunku do zdrajców oraz niemieckich funkcjonariuszy.
Sprawnie funkcjonował wywiad AK, zasięg jego działania obejmował także inne państwa, w tym w szczególności Niemcy. Polacy dostarczali sojusznikom ważne informacje na temat planów strategicznych, jednostek wojskowych, obiektów przemysłowych, ruchu okrętów, wynalazków. Jedne z największych sukcesów wywiadu związane były z niemiecką bronią rakietową, Polacy uzyskali informacje na temat ośrodka doświadczalnego Peenemünde, a w maju 1943 roku żołnierze AK na niemieckim poligonie nad Bugiem zdobyli niewybuch rakiety V-2. Wykonana przez polskich specjalistów dokumentacja i części rakiety drogą lotniczą trafiły do Wielkiej Brytanii.
W obliczu wkroczenia Armii Czerwonej na dawne tereny II Rzeczpospolitej podjęto skierowaną przeciw wycofującym się wojskom niemieckim operację pod nazwą akcja „Burza”, której najważniejszym celem było skłonienie ZSRR do uznania Rządu RP w Londynie za sprawujący władzę w Polsce oraz granicy wschodniej sprzed 1939 roku. Największym wystąpieniem zbrojnym w ramach tych działań było powstanie warszawskie. Cele militarne akcji „Burza” zostały częściowo osiągnięte, ale z politycznego punktu widzenia operacja zakończyła się porażką. Sowieckie służby bezpieczeństwa dokonywały masowych aresztowań żołnierzy podziemia i przedstawicieli władz państwa polskiego, nie reagowali na to alianci zachodni.
Armia Krajowa została rozwiązana 19 stycznia 1945 roku. Żołnierze Armii Krajowej byli prześladowani przez władze komunistyczne, wielu z nich zostało zamordowanych. Informacje związane z działalnością Polskiego Państwa Podziemnego podlegały ścisłej cenzurze, wiele faktów zostało zatajonych lub przedstawionych w zafałszowanej wersji. Sytuacja ta uległa zmianie dopiero w 1989 roku.
„Zarówno Brytyjczycy, jak i Amerykanie podjęli znaczne wysiłki, aby przekazać do wiadomości publicznej, że członkowie Armii Krajowej byli żołnierzami armii sprzymierzonych, którym należał się status kombatantów. Trzecia Rzesza musiała – choć niechętnie – uznać ten fakt. Natomiast konsekwentnie odmawiały uznania go dwie instytucje: NKWD oraz brytyjskie Ministerstwo Rent i Emerytur”
— Norman Davies, Powstanie ’44.
