czwartek,
Adam Koc
Adam Ignacy Koc urodził się 31 sierpnia 1891 roku w Suwałkach. Ukończył rosyjskie Gimnazjum Męskie w Suwałkach. Prawdopodobnie już wtedy prowadził działalność niepodległościową. Uczył się w Polskiej Prywatnej Siedmioklasowej Szkole Handlowej w Suwałkach, a następnie studiował polonistykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W Krakowie mocno zaangażował się w działalność niepodległościową. Był członkiem Związku Rewolucyjnego Młodzieży Narodowej. Został wprowadzony do konspiracyjnego Związku Walki Czynnej. Posługiwał się pseudonimem „Witold”. Wstąpił do Związku Strzeleckiego. W 1910 roku został wysłany do Grodna z zadaniem rozpoznania tamtejszej twierdzy rosyjskiej. W 1913 roku został przyjęty na kurs w oficerskiej szkole Związku Strzeleckiego w Stróży, gdzie zdobył stopień oficera Związku i Znak oficerski „Parasol”.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej wyjechał do Warszawy i objął komendę nad Związkami Strzeleckimi na terenie zaboru rosyjskiego. Z jego inicjatywy doszło do połączenia tej organizacji z Polskimi Drużyn Strzeleckich w Królestwie Polskim. W październiku 1914 roku scalone organizacji przyjęły nazwę Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). POW prowadził działalność dywersyjną na tyłach armii rosyjskiej. Od 1915 roku Koc był komendantem okręgu warszawskiego POW.
W maju 1915 roku wyjechał z misją przekazania raportów z działalności POW Piłsudskiemu. W warunkach toczącej się wojny podróż ta wymagała okrężnej trasy. Przez Petersburg, Helsinki, Sztokholm i Kopenhagę dotarł do Krakowa. Po wykonaniu zadania wstąpił do II batalionu 5 Pułku Piechoty w III Brygadzie Legionów. 18 września 1916 roku został ciężko ranny w bitwie pod Sitowiczami. Pod koniec stycznia 1917 roku powrócił do oddziałów Piłsudskiego. Ciszył się dużym autorytetem wśród żołnierzy Legionów. Po kryzysie przysięgowym został internowany. W obozie internowania kontynuował piłsudczykowską działalność propagandową. W kwietniu 1918 roku został zwolniony z powodów zdrowotnych.
Po powrocie z obozu internowania ponownie prowadził działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej. Objął Komendę Naczelną POW nr 1 w Warszawie, a następnie został Komendantem Naczelnym POW. W tym okresie używał pseudonimu „Szlachetny”. Powołał oddziały lotne do działań dywersyjnych, organizował akcje przeciwko policji niemieckiej. Po przyjeździe Józefa Piłsudskiego do Warszawy w listopadzie 1918 roku wydał rozkaz rozbrojenia niemieckich wojsk okupacyjnych. Uczestnikami akcji było pięćdziesiąt tysięcy członków POW.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Koc początkowo pełnił funkcję referenta POW w Oddziale I Organizacyjnym Sztabu Generalnego. W grudniu 1919 roku został oficjalnie przyjęty do Wojska Polskiego jako oficer w stopniu kapitana. Pierwszym przydziałem było Biuro Wywiadowcze Oddziału II. Odbył szkolenie w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego. Był jednym z pierwszych dziesięciu kawalerów Orderu Virtuti Militari po 1919. Wiosną 1920 roku był oficerem łącznikowym przy Symonie Petlurze. W lipcu objął dowództwo 201 pułku piechoty w ramach Armii Ochotniczej. Brał udział w akcjach zaczepnych prowadzonych przez 5 Armię generał Władysława Sikorskiego.
Po zakończeniu wojny objął stanowisko szefa Oddziału III Sztabu Generalnego Wydziału Przysposobienia Rezerw. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza brał udział w zebraniu piłsudczykowskich oficerów. Planowali oni uspokoić sytuację przez działania wojsk pod dowództwem Piłsudskiego. Zamiary te zostały powstrzymane przez Ignacego Daszyńskiego.
Był słuchaczem III Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, gdzie zdobył dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego. Rozpoczął pracę w Inspektoracie Armii Nr II w Warszawie. Pod koniec 1924 roku otrzymał awans do stopnia pułkownika. Objął stanowisko zastępcy komendanta Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia Armii w Rembertowie. Działał w tajnej organizacji „Honor i Ojczyzna” utworzonej przez Władysława Sikorskiego za zgodą Piłsudskiego oraz Sosnkowskiego. Przed przewrotem majowym z polecenia Piłsudskiego wstąpił do wolnomularskiej Wielkiej Loży Narodowej Polski.
W jego mieszkaniu odbywały się częste spotkania oficerów piłsudczykowskich dążących do powrotu Piłsudskiego do władzy. Grupa ta nieoficjalnie nazywana była Koc-grupą. W 1926 roku był jednym z organizatorów przewrotu majowego. W latach 1926–1928 był szefem sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. W tym okresie brał udział w posiedzeniach Gabinetu Prezesa Rady Ministrów. Po wyborach parlamentarnych w 1928 roku został posłem z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). Znalazł się w gronie tzw. grupy pułkowników – współpracowników Józefa Piłsudskiego odgrywających kierowniczą rolę w państwie polskim. Na początku 1929 roku został redaktorem naczelnego nieoficjalnego rządowego dziennika „Głos Prawdy”.
Mimo braku wykształcenia ekonomicznego pod koniec 1930 roku objął stanowisko wiceministra skarbu. Jako wiceminister skarbu był m.in. zaangażowany w sprawy pozyskania pożyczek zagranicznych na realizację strategicznych dla Polski przedsięwzięć. Jego działania były pozytywnie oceniane przez obóz rządowy. Po wyborach parlamentarnych we wrześniu 1935 roku ponownie znalazł się w składzie Sejmu jako reprezentant BBWR. Po dymisji gabinetu Walerego Sławka na szefa rządu została wysunięta jego kandydatura. Ze względu na konflikt pomiędzy Kocem a Eugeniuszem Kwiatkowskim decyzją prezydenta Mościckiego stanowisko objął jednak Marian Zyndram-Kościałkowski.
Adam Koc podał się do dymisji ze stanowiska wiceministra skarbu z uwagi na brak porozumienia z ministrem skarbu Eugeniuszem Kwiatkowskim. W 1936 roku został prezesem Banku Polskiego. Nadal zajmował się pozyskiwaniem pożyczek zagranicznych. W 1936 roku po załamaniu stanu rezerw dewizowych i wprowadzeniu ograniczeń dewizowych podał się do dymisji ze stanowiska prezesa Banku Polskiego. Od końca 1938 roku pracował w Banku Handlowym, w 1939 został jego wiceprezesem.
Po wybuchu drugiej wojny światowej powrócił na stanowisko wiceministra skarbu. Zajmował się operacją wywiezienia złota Banku Polskiego za granicę. Po przybyciu do Paryża został powołany na stanowisko ministra skarbu w rządzie Władysława Sikorskiego na uchodźstwie. Doprowadził do zawarcia nowej umowy kredytowej na kwotę 5 mln funtów z Wielką Brytanią. Jako piłsudczyk został poddany ostrej krytyce za działalność tego obozu przed wrześniem 1939 roku. W grudniu złożył dymisję z zajmowanego stanowiska.
Podczas działań wojennych we Francji polskie złoto zostało wywiezione do Afryki Północnej, co w efekcie spowodowało jego utracenie. Winą za to obarczono Adama Koca. Wobec faktu, że zasoby te znalazły się na terytorium Francji okupowanej przez Niemcy, pułkownik Koc zaproponował, aby zwrócić się z prośbą do władz USA o wydanie części depozytu złota Banku Francji w Nowym Jorku. Generał Sikorski postanowił wysłać go do Stanów Zjednoczonych z misją wykonania tego zadania. Dodatkowo liczył na udane rozmowy na temat pożyczki dla rządu polskiego z Amerykanami. Jesienią 1940 roku Koc udał się do USA. Z podobnym wnioskiem do władz Stanów Zjednoczonych zwrócili się Belgowie.
W USA Koc był jednym z założycieli Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk w Ameryce. Do zakończenia wojny pracował w biurze radcy finansowego ambasady polskiej. Po 1945 roku pracował w przypadkowych miejscach, był kucharzem, pracownikiem hotelu, handlarzem żywnością. Utrzymywał kontakty z innymi piłsudczykami przebywającymi na emigracji w USA. Współpracował z Radiem Wolna Europa i Komitetem Wolnej Europy. Zmarł 3 lutego 1969 roku w Nowym Jorku.
