piątek,
Adam Borys „Pług”
Adam Borys urodził się 10 grudnia 1909 roku w Niechanowie, w Wielkopolsce. W rodzinnej miejscowości ukończył szkołę powszechną, następnie uczył się w Gimnazjum Klasycznym im. A. Mickiewicza w Gnieźnie. Podczas nauki w szkole średniej działał w harcerstwie. W 1928 roku zdał egzamin dojrzałości. W latach 1928–1929 był słuchaczem Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Studiował na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego. Przez rok przebywał w Stanach Zjednoczonych na praktykach jako stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej.
Podczas kampanii wrześniowej jako oficer rezerwy artylerii Wojska Polskiego otrzymał przydział do Ośrodka Zapasowego Artylerii w Kielcach, gdzie pełnił funkcję dowódcy baterii. Brał udział w walkach. W drugiej połowie września 1939 roku przeszedł na Węgry i został internowany. Zdołał zbiec z obozu dla oficerów i przedostać się do Francji. W szeregach 3 Dywizji Piechoty walczył w kampanii francuskiej. Po klęsce Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Jesienią 1940 roku został oficerem 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
W 1941 roku dowiedział się o lotniczych przerzutach polskich oficerów do okupowanej Polski. Zgłosił się do służby w kraju i ukończył kurs dywersyjny. 7 kwietnia 194 roku złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej. W nocy z 1 na 2 października 1942 roku w ramach operacji lotniczej „Hammer” został przerzucony do okupowanej Polski. Razem z nim w kraju znaleźli się porucznik Stanisław Kotorowicz „Kron”, major Bronisław Żelkowski „Dąbrowa”, oraz kurier do Delegatury Rządu starszy strzelec Jan Cegłowski „Konik”. Skoczków przyjęła placówka odbiorcza „Bór” w okolicach miejscowości w Głosków kilka kilometrów od Garwolina.
Z chwilą skoku otrzymał awans do stopnia kapitana. Po standardowej aklimatyzacji do życia w warunkach okupacyjnych otrzymał przydział do Kedywu KG AK. W połowie 1943 roku otrzymał zadanie utworzenia specjalnego oddziału do zwalczania gestapo. Powstał Agat (Anty-Gestapo) – oddział dywersji bojowej Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. Oddział zajmował się organizowaniem zamachów na oficerów SS i gestapo. Przeprowadzono wiele akcji likwidacyjnych. „Pług” brał udział w przygotowaniach do każdej z nich. Najbardziej znane akcje:
- akcja Bürkl – udany zamach na gestapowca Franza Bürkla.
- akcja Kretschmann – udany zamach na gestapowca Augusta Kretschmanna.
- akcja Weffels – udany zamach na kierownika zmiany oddziału kobiecego na Pawiaku Ernsta Weffelsa.
- akcja Kutschera – udany zamach na dowódcę SS i Policji na dystrykt warszawski Franza Kutscherę.
- akcja Koppe – nieudana akcja przeciwko SS-Obergruppenführerowi Wilhelmowi Koppemu.
- akcja w Celestynowie – uwolnienie więźniów przewożonych transportem kolejowym do KL Auschwitz.
W powstaniu warszawskim Adam Borys dowodził batalionem „Parasol” na Woli. 6 sierpnia podczas walk w obronie cmentarzy wolskich został ciężko ranny. Po kapitulacji Warszawy trafił do niewoli i został przewieziony do obozu jenieckiego w Niemczech. Kiedy w 1945 roku powrócił do kraju, został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i osadzony w więzieniu mokotowskim. Po kilku miesiącach zwolniono go na mocy amnestii.
Podpułkownik Adam Borys zmarł w 1987 roku.
