poniedziałek,
Urodziny Wikipedii
Dzisiaj serwis Wikipedia obchodzi swoje urodziny. Data 15 stycznia 2001 roku to oficjalna data uruchomienia tej encyklopedii internetowej. 15 stycznia jest także nieformalnym świętem społeczności tworzącej Wikipedię.
Początkowo Wikipedia była projektem uzupełniającym dla Nupedii, który miał zapewnić szybsze tworzenie treści. Nupedia powstała w marcu 2000 roku jako darmowa encyklopedia internetowa. Artykuły w serwisie mógł dodawać każdy odwiedzający, jednak były one recenzowane przez grupę ekspertów, podobnie jak w przypadku tradycyjnych encyklopedii, co wiązało się z pewnym nakładem czasu. Redaktorem naczelnym Nupedii był Larry Sanger, serwis założyła firma Bomis Inc.
Na początku stycznia 2001 roku pojawił się pomysł stworzenia projektu opartego na oprogramowaniu wiki, który pozwalałby każdemu edytować treści bez uprzedniej recenzji. 13 stycznia zarejestrowano domenę wikipedia.org. Do końca 2001 roku na Wikipedii opublikowano 20 tysięcy artykułów. W tym samym roku istniało 18 edycji językowych, w 2002 roku 26, w 2004 roku 161. Nupedia i Wikipedia istniały obok siebie do 2003 roku, później przeniesiono wszystkie treści do Wikipedii. Polskojęzyczna Wikipedia powstała 26 września 2001 roku, założyli ją lekarz internista Krzysztof Jasiutowicz oraz fizyk Paweł Jochym. Mimo obaw co do wiarygodności i dokładności, badania wykazały, że jakość informacji na Wikipedii jest porównywalna z tradycyjnymi encyklopediami, takimi jak Encyklopedia Britannica.
Jednym z głównych wyzwań dla Wikipedii jest zapewnienie wiarygodności treści. Struktura otwarta na edycje publiczne sprawia, że informacje mogą być podatne na stronniczość i wandalizm. Wikipedia odpowiedziała na te wyzwania poprzez wprowadzenie szeregu zasad i mechanizmów kontroli, takich jak blokowanie edycji w kontrowersyjnych artykułach i wymóg podawania źródeł. Serwis miał ogromny wpływ na sposób, w jaki ludzie szukają i przyswajają informacje. Jako jedna z najczęściej odwiedzanych stron internetowych na świecie, Wikipedia stała się ważnym punktem odniesienia dla studentów, naukowców i ogółu społeczeństwa. Ponadto, jako projekt oparty na współpracy międzynarodowej, Wikipedia odegrała ważną rolę w promowaniu różnorodności kulturowej i językowej. Wolna encyklopedia stoi przed zadaniami związanymi z utrzymaniem neutralnego punktu widzenia, radzeniem sobie z dezinformacją i dalszym rozwojem w dynamicznie zmieniającym się świecie cyfrowym. Inicjatywy takie jak „Wikimedia 2030” mają na celu dalsze rozwijanie i adaptowanie projektu do przyszłych potrzeb.
Wybrane Statystyki
- Wikipedia istnieje w ponad 300 językach.
- Ma ponad 50 milionów artykułów.
- Jest jedną z 10 najczęściej odwiedzanych stron na świecie.
Pięć filarów
Twórców treści Wikipedii obowiązują określone zasady, podstawowe normy to tzw. pięć filarów. Kształtują one działanie i filozofię tej internetowej encyklopedii oraz mają wpływ na społeczność Wikipedii, tworząc unikalną platformę wiedzy, która jest stale rozwijana i utrzymywana przez ludzi z całego świata.
Wikipedia jest encyklopedią
Podstawowym celem Wikipedii jest dostarczanie wiarygodnych i neutralnych informacji encyklopedycznych. Nie jest to forum do debat ani platforma dla oryginalnych badań. Wszystkie treści powinny być zgodne z celem tworzenia rzetelnej i dostępnej encyklopedii.
Wikipedia jest napisana z neutralnego punktu widzenia
To zasada wymagająca, aby wszystkie treści były przedstawiane uczciwie, proporcjonalnie i bez stronniczości. Redaktorzy powinni starać się o przedstawienie wszystkich znaczących poglądów, które zostały opublikowane przez wiarygodne źródła.
Wikipedia to wolny zbiór wiedzy
Treści Wikipedii są publikowane pod wolną licencją, co pozwala na ich kopiowanie, modyfikację i dystrybucję przez każdego, pod warunkiem przestrzegania tych samych zasad. Użytkownicy i redaktorzy powinni wspierać wolny dostęp do informacji i wolność edycji.
Wikipedia to przestrzeganie netykiety
Udział w tworzeniu artykułów wymaga zachowania kultury, szacunku wobec innych autorów Wikipedii i unikania tzw. wojen edycyjnych.
Wikipedia to brak sztywnych reguł
Wikipedia nie ma zasad niezmiennych, choć istnieją ogólne wytyczne, nie ma sztywnego zestawu reguł, które muszą być ślepo stosowane. Społeczność Wikipedii rozumie, że każda sytuacja może wymagać indywidualnego podejścia i elastyczności.
Licencjonowanie treści
Początkowo Wikipedia była udostępniana na licencji GNU Free Documentation License pozwalającej zarówno na kopiowanie, jak i modyfikowanie treści bez wiedzy i zgody autora, a nawet na komercyjne wykorzystanie zawartości. Licencja GNU FDL wymaga, żeby do dokumentu objętego jej działaniem dołączyć pełny tekst licencji oraz informacje o prawach autorskich.
Po 15 czerwca 2009 roku Wikipedia stosuje licencję CC BY-SA 3.0 (Creative Commons Uznanie autorstwa Na tych samych warunkach 3.0 Unported). Jest to jedna z form licencji otwartych, która umożliwia szeroki dostęp i wykorzystanie zasobów informacyjnych przy jednoczesnym zachowaniu pewnych praw autorskich. Każdy, kto korzysta z treści z Wikipedii, musi odpowiednio wskazać autorstwo, dostarczyć link do licencji oraz wskazać, czy dokonano zmian. Jeśli ktoś modyfikuje, przekształca lub tworzy na bazie materiału z Wikipedii, musi rozpowszechniać swój wkład na licencji identycznej lub kompatybilnej z oryginalną. Treści można kopiować, rozpowszechniać, wyświetlać i wykonywać, a także tworzyć na ich bazie utwory pochodne. Licencja CC BY-SA 3.0 nie zabrania komercyjnego wykorzystania treści.
Wszelkie treści dodawane do Wikipedii muszą być zgodne z licencją CC BY-SA 3.0. Oznacza to, że redaktorzy muszą mieć prawa do udostępnianych materiałów lub muszą one być objęte domeną publiczną lub podobną wolną licencją. Możliwość korzystania z treści Wikipedii w różnych kontekstach, w tym edukacyjnych, badawczych i komercyjnych, pod warunkiem przestrzegania zasad atrybucji i udostępniania na tych samych warunkach. Licencja CC BY-SA 3.0 jest kluczowym elementem filozofii Wikipedii promującej wolny i otwarty dostęp do wiedzy. Zapewnia ona równowagę między prawami twórców a szerokim i elastycznym dostępem do informacji dla globalnej społeczności.
