Przejdź do treści

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mrągowie

Samolot myśliwski PZL P.11

środa,

Samolot myśliwski PZL P.11

Myśliwiec PZL P.11 był podstawowym polskim samolotem używanym w kampanii wrześniowej.

W 1929 roku polski konstruktor lotniczy Zygmunt Puławski zaprojektował jeden z pierwszych całkowicie metalowych samolotów myśliwskich na świecie. Pierwszą samodzielną konstrukcję Państwowych Zakładów Lotniczych nazwano jako PZL P.1. Zastosowane w nim skrzydło przeszło do historii lotnictwa pod nazwą „płat Puławskiego”. Spotykane jest także określenie „polskie skrzydło”. Płat Puławskiego to skrzydło, które oglądane z przodu przypomina kształtem skrzydło mewy. Konstrukcja Puławskiego rozwiązywała problem odpowiedniej widoczności z kabiny pilota w górnopłatowcu i jednocześnie zachowywała odpowiednie właściwości mechaniczne przy wyraźnym obniżeniu wagi płatu. „Polskie skrzydło” na początku lat trzydziestych wzbudziło zainteresowanie na całym świecie. Na pomyśle polskiego konstruktora wzorowało się wiele projektów samolotów, m.in. amerykańskich i sowieckich. Drugim nowatorskim rozwiązaniem w samolocie PZL P.1 było tzw. podwozie nożycowe, dzięki któremu zmniejszono opór aerodynamiczny, co wpływało na szybkość samolotu.

Samolot PZL P.1, który wzbudził sensację na całym świecie, nigdy nie wszedł do masowej produkcji. Pierwszym polskim samolotem myśliwskim produkowanym seryjnie został PWS-10 skonstruowany przez inżynierów Aleksandra Grzędzielskiego oraz Augusta Bobka-Zdaniewskiego z Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS). Później w polskiej armii dominowały kolejne modele myśliwców Puławskiego. Jako rozwinięcie PZL P.1 powstał obwołany przez światową prasę fachową najlepszym myśliwcem na świecie samolot PZL P.6. Jego udoskonalona wersja PZL P.7 w ilości 150 sztuk trafiła do polskiego lotnictwa wojskowego.

W 1930 roku Zygmunt Puławski rozpoczął prace nad projektem myśliwca PZL P.11. Konstrukcja miała być rozwinięciem poprzednich prac inżyniera. Po śmierci Puławskiego w wypadku lotniczym w 1931 roku projekt ten dokończył jego współpracownik Wsiewołod Jakimiuk, a PZL P.11 w chwili wejścia do służby należał do światowej czołówki samolotów myśliwskich. Był to podstawowy polski samolot używany w kampanii wrześniowej. W końcówce lat trzydziestych światowe lotnictwo wojskowe rozwijało się niezwykle dynamicznie i w 1939 roku PZL P.11 ustępował pod względem technicznym samolotom niemieckim.

Podczas prac nad PZL P.11 powstało pięć prototypów z różnymi silnikami, były one wielokrotnie modyfikowane. Oblatywaczem pierwszego prototypu P.11/I) w sierpniu 1931 roku był znany polski pilot Bolesław Orliński. W 1932 roku na prototypie PZL P.11/II Jerzy Bajan zdobył drugie miejsce na III Międzynarodowym Mityngu Lotniczym w Zurychu. Pierwszą wersją sprzedawaną dla polskiego lotnictwa wojskowego był PZL P.11a. Zastosowano w nim silnik gwiazdowy Bristol Mercury IVS2 o mocy 575 KM produkowany na licencji w polskiej fabryce Skody. Pięćdziesiąt sztuk tych maszyn trafiło do polskiej armii w 1935 roku. Od początku samolotem PZL P.11 była zainteresowana Rumunia. W 1933 roku ten kraj zamówił pięćdziesiąt sztuk wersji oznaczonej jako PZL P11.b. Realizacja zamówienia trwała do 1936 roku.

W 1934 roku opracowano wariant PZL P.11c, który stał się najbardziej znaną wersją P.11. Udoskonalono kształt kadłuba i przyjęto nowe rozwiązania dla statecznika pionowego i steru. Podniesienie i przesunięcie do tyłu fotela pilota znacznie poprawiło widoczność z kabiny. Zwiększono moc silnika do 600 KM. Na stan polskiej armii trafiło dwieście sztuk samolotu PZL P.11c. Na bazie PZL P11.c powstała eksportowa wersja samolotu oznaczona jako PZL P.24. PZL P.24 trafił do takich krajów jak Turcja, Grecja, Bułgaria i Rumunia. Licencję na produkcję tego samolotu nabyły Turcja i Rumunia. W 1936 roku Polacy zakończyli produkcję samolotów z rodziny PZL P.11. Po znacznym zaostrzeniu stosunków polsko-niemieckich i opóźnieniach programu nowego myśliwca PZL.50 Jastrząb wiosną 1939 roku rozpoczęto prace nad P.11g Kobuz. Najistotniejszą modyfikacją było wykorzystanie mocniejszego silnika Bristol Mercury VIII o mocy 850 KM. Do wybuchu wojny powstał tylko jeden prototyp tej maszyny.

Pierwszy polski sukces bojowy samolotu z rodziny PZL P.11 miał miejsce na Wołyniu latem 1936 roku, kiedy porucznik Witold Urbanowicz za sterami PZL P.11c zastrzelił sowiecki samolot rozpoznawczy Polikarpow R-5. Za pierwszego pilota, który zestrzelił niemiecki samolot w okresie drugiej wojny światowej jest uznawany porucznik Władysław Gnyś. 1 września 1939 roku około godziny 7:00 w okolicach Olkusza za sterami samolotu PZL P.11c zestrzelił on dwa bombowce Dornier Do 17. Pierwszym poległym w drugiej wojnie światowej polskim pilotem był kapitan Mieczysław Medwecki, który lecąc samolotem PZL P.11c został zestrzelony tuż po starcie z lotniska w Balicach pod Krakowem. W walkach wziął udział jedyny prototyp myśliwca P.11g Kobuz, za jego sterami pilot Henryk Szczęsny zestrzelił dwa wrogie samoloty.

Po agresji ZSRR na Polskę wiele polskich samolotów ewakuowano za granicę. Samoloty P.11 zostały wykorzystane bojowo przez Rumunię, kiedy obok wojsk Trzeciej Rzeszy przystąpiła ona do wojny z ZSRR. Rumuni użyli 188 myśliwców P.11 w różnych wersjach, do końca wojny przetrwało około czterdziestu tych maszyn. Jeden P.11 był wykorzystywany przez Węgrów do celów szkoleniowych. Nie ma informacji o późniejszym wykorzystaniu jednego P.11a ewakuowanego na Łotwę. Wiele egzemplarzy P.11 po zajęciu Polski przejęli Niemcy. Większość tych maszyn nie nadawała się do użytku, nie jest znany przypadek ich użycia przez Luftwaffe. Jeden P.11c trafił do Muzeum Lotnictwa w Berlinie, po wojnie wrócił do Polski i obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Myśliwce P.11 przejęte przez Sowietów nie były użytkowane.

Artykuł: Teoria emocji kolorów

Teoria emocji kolorów

Artykuł: DRAM Speculative Leadoff

DRAM Speculative Leadoff

Artykuł: Burst Mode DMA

Burst Mode DMA

Artykuł: Tryby DMA

Tryby DMA

Artykuł: DMA w kontekście historycznym

DMA w kontekście historycznym

Nasze technikum

Technik informatyk

Szkoły dla dorosłych

Nasza szkoła

Pełna oferta edukacyjna

Oferta szkoły