Debian GNU/Linux

Historia systemu

15 września 1993 roku powstał system Debian 0.01, jednak dopiero wersja 0.90 była dostępna publicznie. Na przełomie lat 1994 i 1995 projekt był finansowany przez Free Software Foundation. W 1996 roku liderem projektu został Bruce Perens. Doprowadził on do powstania organizacji non-profit Software in the Public Interest, co umożliwiło projektowi Debian przyjmowanie darowizn. Obecnie organizacja wspiera także inne projekty z kręgu wolnego oprogramowania, a Stanach Zjednoczonych darowizny można odliczyć od podatku. Bruce Perens wniósł duży wkład w powstanie dwóch dokumentów: „Wytyczne Debiana dotyczące wolnego oprogramowania” oraz „Umowa społeczna Debiana”. „Umowa społeczna Debiana” z 1997 roku określa główne zasady projektu. Skrócona forma tego dokumentu to zasady:

1. Debian pozostanie w 100% wolny.
2. Spłacimy dług społeczności wolnego oprogramowania.
3. Nie będziemy ukrywać problemów.
4. Nasze priorytety to użytkownicy oraz wolne oprogramowanie.
5. Akceptujemy programy, które nie są zgodne z naszymi standardami wolnego oprogramowania.

Debian przyjął obszerny zestaw zasad i procedur dotyczących dystrybucji oprogramowania. Są one wspierane przez narzędzia, automatyzację i dokumentację obejmujące wszystkie kluczowe elementy systemu w sposób otwarty i widoczny, np. system zgłaszania błędów jest dostępny publicznie. Od początku projektu nazwy kolejnych wydań są imionami bohaterów filmu „Toy Story”. System rozwijany jest równolegle w czterech gałęziach:

• stabilna (stable) – zmiany polegają prawie wyłącznie na naprawianiu problemów dotyczących bezpieczeństwa;
• testowa (testing) – automatycznie trafiają tu przetestowane pakiety z wersji niestabilnej niezawierające poważniejszych błędów;
• niestabilna (unstable) – wszystkie nowe wersje pakietów;
• eksperymentalna (experimental) – pakiety eksperymentalne.

Kolejne wydania powstają według ściśle określonych zasad. Wersja testowa zostaje na pewien czas „zamrożona” i poza wyjątkowymi sytuacjami nie trafiają do niej żadne nowe pakiety. Po usunięciu błędów do akceptowalnego poziomu wersja testowa staje się stabilną. Twórcy systemu kładą duży nacisk na bezpieczeństwo i wersje stabilne pojawiają się stosunkowo rzadko. W praktyce wersja stabilna posiada starsze wersje programów, ale zapewnia maksymalne bezpieczeństwo i brak problemów. „Domowi” użytkownicy często preferują wersję testową, która daje relatywnie dobrą stabilność i nowe wersje programów. Wersje niestabilna i eksperymentalna nie są przeznaczone dla użytkowników końcowych, utrzymanie systemu w dobrej kondycji jest pracochłonne i każda aktualizacja grozi problemami, ponieważ są to gałęzie robocze. Dystrybucja niestabilna nosi nazwę kodową „Sid” od imienia chłopca chłopiec psującego zabawki w filmie „Toy Story”. Określana jest ona także jako Still In Development (ciągle rozwijany).

Debian wykorzystuje pakiety deb, których podstawowym instalatorem jest program dpkg. Pierwszą wersję dpkg opracował Ian Murdock w styczniu 1994 roku. Bardziej zaawansowanym narzędziem do zarządzania pakietami deb jest system APT (Advanced Packaging Tool). Pakiety deb i instalatory posiadają zaawansowaną kontrolę powiązań i zależności pomiędzy poszczególnymi składnikami systemu. Pakiety można znaleźć m.in. na płytach instalacyjnych, jednak najłatwiejszą metodą ich instalowania jest korzystanie z repozytoriów w Internecie. Debian dostarcza wiele programów do zarządzania pakietami, są to m.in. konsolowe dpkg, dselect, apt, aptitude oraz graficzne Synaptic, KPackage, adept.

Debian 3.0 „Woody” z 2012 roku wspierał jedenaście architektur sprzętowych i składał się z około 8500 pakietów. W tym okresie nad rozwojem dystrybucji pracowało dziewięciuset deweloperów. Aktualne wydanie stabilne to Debian 10.0 „Buster” z lipca 2019 roku. Obecnie Debian zawiera ponad 59000 pakietów. Debian stał się fundamentem ponad setki innych dystrybucji, na jego bazie powstały m.in. tak znane projekty, jak Ubuntu, Mint, MEPIS i KNOPPIX.

Nazwy stabilnych wersji Debiana

• Buzz – Debian 1.1 (1996) – od astronauty Buzza Lightyeara;
• Rex – Debian 1.2 (1996) – od tyranozaura;
• Bo – Debian 1.3 (1997) – od pasterki owiec Bo Peep;
• Hamm – Debian 2.0 (1998) – od świnki-skarbonki;
• Slink – Debian 2.1 (1999) – od Cienkiego – zabawkowego, rozciągliwego psa (Slinky Dog);
• Potato – Debian 2.2 (2000) – od Pana Bulwy (Mr. Potato);
• Woody – Debian 3.0 (2002) – od kowboja Chudego;
• Sarge – Debian 3.1 (2005) – od Sierżanta małych, zielonych, plastikowych żołnierzyków;
• Etch – Debian 4.0 (2007) – od zabawkowej tablicy do rysowania (Etch-a-Sketch);
• Lenny – Debian 5.0 (2009) – od lornetki (Lenny the Binoculars);
• Squeeze – Debian 6.0 (201) – od trójokiego kosmity;
• Wheezy – Debian 7.0 (2013) – od pingwina w czerwonej muszce;
• Jessie – Debian 8.0 (2015) – od kobiety kowbojki;
• Stretch – Debian 9.0 (2017) – od fioletowej ośmiornicy;
• Buster – Debian 10.0 (2019) – od starego psa.